Στην τελική ευθεία μπαίνει το ζήτημα της κατασκευής πυρηνικού σταθμού στο «Μπέλενε» της Βουλγαρίας, μια ανάσα από το αντίστοιχο εργοστάσιο που υπάρχει στο Κοζλοντούι. Το διεθνές ενδιαφέρον έχει εκτιναχθεί στα ύψη.
Πριν δέκα μέρες έκλεισε η προθεσμία για την εκδήλωση ενδιαφέροντος για την υλοποίηση του πρότζεκτ με πέντε ενεργειακούς κολοσσούς να είναι ανάμεσα στις εταιρίες που έχουν καταθέσει πρόταση. Οι εταιρείες αυτές είναι η κινεζική «China National Nuclear Corporation», η γαλλική «Framatome», η αμερικανική «General Electric», η κορεατική «Korea Hydro and Nuclear Power» και η ρωσική «Rosatom», η οποία έχει αναλάβει και την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού του Ακουγιού στην Τουρκία. Τη λίστα συμπληρώνουν άλλες δύο εταιρίες βουλγαρικών συμφερόντων.
Το θέμα βρέθηκε στο επίκεντρο συνάντησης που είχαν πριν λίγες μέρες ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ και ο Ρώσος ομόλογός του Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
Μπορίσοφ και Μεντβέντεφ συναντήθηκαν στο περιθώριο του πρώτου Οικονομικού Φόρουμ της Κασπίας που πραγματοποιήθηκε στο Τουρκμενιστάν. Το αντικείμενο της συζήτησης ήταν η δυνατότητα υλοποίησης του πρότζεκτ με τη συμμετοχή ρωσικών εταιριών αλλά υπό τις προϋποθέσεις που έχει θέσει η βουλγαρική κυβέρνηση. Η υπουργός Ενέργειας της βουλγαρικής κυβέρνησης Τεμενούζκα Πέτκοβα έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως το όλο πρότζεκτ η βουλγαρική κυβέρνηση το τρέχει από την αρχή παρά την προμήθεια τα προηγούμενα χρόνια δύο ρωσικών αντιδραστήρων. «Δε μπορούμε να μιλάμε για ρωσικό σχέδιο γιατί το εργοτάξιο και οι αντιδραστήρες είναι βουλγαρικοί, οι άδειες επίσης. Οι δύο ρωσικοί αντιδραστήρες, που η Βουλγαρία αγόρασε, τεχνικά θα μπορούν να λειτουργούν με αμερικανικές τουρμπίνες», τόνισε σε δηλώσεις της η κ. Πετκόβα.
Το σχέδιο για την κατασκευή σταθμού παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στο Μπέλενε δεν είναι καινούργιο, αλλά έχει ιστορία σχεδόν… 40 χρόνων. Μέχρι τώρα έμενε απλώς στα χαρτιά και στις συζητήσεις, παρά το γεγονός πως το θέμα αναθερμαινόταν κατά καιρούς. Το πρότζεκτ τουλάχιστον μια φορά οδηγήθηκε σε ναυάγιο παρά τις προσπάθειες που είχαν γίνει. Αιτία ήταν πάντα το δυσβάσταχτο κόστος του, που φτάνει σύμφωνα με εκτιμήσεις τα 10 δισ. δολάρια αλλά και το γεγονός πως ενδιαφέρον εκδήλωναν μόνο Ρωσικές εταιρίες…
Πιέσεις από ΕΕ και ΗΠΑ
Το 2006 η εταιρεία «Atomstroiexport», που είναι θυγατρική της κρατικής εταιρείας Rosatom, είχε κερδίσει τον διεθνή διαγωνισμό για την κατασκευή δύο πυρηνικών αντιδραστήρων στο Μπέλενε, όπου είχε φθάσει μάλιστα και ο εξοπλισμός. Ωστόσο το 2009 το έργο σταμάτησε, ενώ τον Μάρτιο του 2012 η Σόφια ανακοίνωσε ότι δεν θα προχωρήσει στην κατασκευή του πυρηνικού σταθμού. Αιτία εκτός όλων των άλλων ήταν και οι πιέσεις που είχαν ασκηθεί από ΕΕ και ΗΠΑ για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από τη Ρωσία, η οποία είχε αναλάβει την κατασκευή του εργοστασίου.
Τα τελευταία χρόνια όμως η βουλγαρική κυβέρνηση άλλαξε ρότα και αποφάσισε να προχωρήσει στο έργο με ιδιωτικά κεφάλαια. Η επανεκκίνηση κάτω από νέο πρίσμα δόθηκε το 2018 από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Μπόικο Μπορίσοφ ο οποίος είχε δηλώσει ότι η χώρα του προτίθεται να επανεξετάσει την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Μπέλενε και πως η επιλογή του στρατηγικού επενδυτή θα γινόταν με προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού.
Τον περασμένο Μάρτιο η «Εθνική Εταιρία Ηλεκτρισμού» της Βουλγαρίας έστειλε πρόσκληση για την επιλογή στρατηγικού επενδυτή για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού Μπέλενε βάση των αρχών της ελεύθερης αγοράς χωρίς κρατικές εγγυήσεις. Σύμφωνα με επίσημα βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης, η πρόσκληση αφορά και την δήλωση ενδιαφέροντος για την απόκτηση ελάχιστου μεριδίου ή για την αγορά ηλεκτρικού ρεύματος από τις μελλοντικές αποδόσεις. Αυτό ανακοίνωσαν από το υπουργείο Ενέργειας. Η Βουλγαρία διατηρεί το δικαίωμα επιβολής βέτο και συμμετέχει με αδειοδοτημένο χώρο, εξοπλισμό, αποφάσεις και διάφορες άλλες απαραίτητες άδειες και έγγραφα. Η προθεσμία εγγραφής είναι 90 μέρες από την ημερομηνία δημοσίευσης της πρόσκλησης στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Η αναμενόμενη προθεσμία για τον τερματισμό της διαδικασίας είναι 12 μήνες. Η υπουργός κ. Πέτκοβα παρουσίασε το σχέδιο κατασκευής του πυρηνικού σταθμού «Μπέλενε» ως λύση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και ως απάντηση στην αυξημένη ζήτηση ενέργειας.
«Πιστεύουμε ότι το έργο θα μπορούσε να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής, στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης», επισήμανε η κ. Πέτκοβα.
Η πρόσκληση για τη διαδικασία επιλογής στρατηγικού επενδυτή για το έργο του πυρηνικού σταθμού δημοσιεύθηκε στις 22 Μαΐου, στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το ενδιαφέρον της για το έργο εκδήλωσε ακόμα και η Βόρεια Μακεδονία. «Η κυβέρνηση εξετάζει σοβαρά τις προσφερόμενες επιλογές στην δημόσια πρόσκληση προς την κατεύθυνση της παροχής ενεργειακής σταθερότητας και ανεξαρτησίας. Υπάρχει ένα αρχικό ενδιαφέρον για τη συμμετοχή στο έργο. Μετά τις αναλύσεις θα γίνουν γνωστά τα βήματα που θα ακολουθήσουν» ανέφερε σε ανακοίνωσή το υπουργείο Οικονομικών.
Παράλληλα στις αρχές του καλοκαιρού η υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας συναντήθηκε με τον Σέρβο υπουργό, αρμόδιο για θέματα Καινοτομίας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Νέναντ Πόποβιτς με τον οποίο συζήτησαν και το ενδεχόμενο συνεργασίας στο πεδίο της πυρηνικής ενέργειας. Παράλληλα ο επικεφαλής της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας Πέταρ Ιλίεφ συναντήθηκε με εκπροσώπους ουγγρικών εταιρειών οι οποίες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για κομμάτια του έργου.
Πιο έτοιμη απ΄ όλες αυτές τις εταιρίες που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον δείχνει να είναι η ρωσική Rosatom. Ο πρώτος αναπληρωτής διευθυντής της ρωσικής επιχείρησης Κύριλ Κομαρόφ έσπευσε μετά την προκήρυξη να δηλώσει πως η Rosatom είναι έτοιμη να συμμετάσχει με οποιαδήποτε μορφή στην κατασκευή του Πυρηνικού Σταθμού παραγωγής ενέργειας Μπέλενε.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η πυρηνική μονάδα στο Μπέλενε, υπολογίζεται ότι θα παράγει 2.000 μεγαβάτ και εκτιμάται ότι θα στοιχίσει 10 δισεκατομμύρια ευρώ.
