Εντός του Ιουνίου, αναμένεται να τεθεί προς ψήφιση το νομοσχέδιο σύμφωνα με το οποίο θα μπει «τέλος» στα πλαστικά μιας χρήσης.
Το σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος που έχει ως στόχο την εναρμόνιση της Ελλάδας με την με την σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία αφορά μαχαιροπίρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια, ξυλάκια φαγητού), πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες ποτών, τάπερ, κύπελα και ποτήρια, μπουκάλια ποτών, λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς.
Ειδικότερα, τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης που καλύπτονται από το άρθρο 5 σχετικά με περιορισμούς διάθεσης στην αγορά είναι τα εξής:
1) Μπατονέτες, εκτός εάν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 90/385/ΕΟΚ του Συμβουλίου (1) ή της οδηγίας 93/42/ΕΟΚ του Συμβουλίου (2)·
2) Μαχαιροπίρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια, ξυλάκια φαγητού)
3) Πιάτα·
4) Καλαμάκια, εκτός εάν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 90/385/ΕΟΚ ή της οδηγίας 93/42/ΕΟΚ
5) Αναδευτήρες ποτών·
6) Ξυλάκια που προσαρτώνται και στηρίζουν μπαλόνια, εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις και εφαρμογές που δεν διανέμονται στους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων μηχανισμών για τέτοια ξυλάκια·
7) Περιέκτες τροφίμων κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία:
α) προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε εκτός του καταστήματος,
β) συνήθως καταναλώνονται από το δοχείο, και
γ) είναι έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, π.χ. μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα, συμπεριλαμβανομένων των περιεκτών που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων ή άλλα γεύματα έτοιμα προς άμεση κατανάλωση, εκτός από περιέκτες ποτών, πιάτα και πακέτα και περιτυλίγματα που περιέχουν τρόφιμα·
8) περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους
9) κυπελλάκια από διογκωμένο πολυστυρένιο και τα καπάκια και καλύμματά τους·
Η Οδηγία ΕΕ 2019/904 ψηφίστηκε στις 5 Ιουνίου 2019 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με σκοπό τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και ορίζει:
Τη μείωση και σταδιακή κατάργηση συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων.
Την αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης.
Την επαναχρησιμοποίηση ανακυκλωμένων υλικών ως πρώτης ύλης (π.χ. 25% έως 2025, 30% έως 2030).
Τη συντεταγμένη μετάβαση στην κυκλική οικονομία.
Απαιτήσεις για συγκεκριμένα προϊόντα.
Απαιτήσεις σχετικά με τη σήμανση.
Σύμφωνα με την Οδηγία, στην Ευρώπη το 80-85% των θαλάσσιων απορριμμάτων που καταμετρούνται στις παραλίες είναι πλαστικά, ενώ τα πλαστικά αντικείμενα μΙας χρήσης αντιστοιχούν στο 50% και τα είδη αλιείας στο 27% του συνόλου.
Για ορισμένα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, δεν υπάρχουν ακόμη κατάλληλες και πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις και η κατανάλωση των περισσότερων τέτοιων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης αναμένεται να αυξηθεί.
«Για να αναστραφεί η τάση αυτή και να προωθηθούν προσπάθειες για πιο βιώσιμες λύσεις θα πρέπει να ζητηθεί από τα κράτη μέλη να λάβουν τα αναγκαία μέτρα, για παράδειγμα θέτοντας στόχους μείωσης της εθνικής κατανάλωσης, για την επίτευξη φιλόδοξης και διαρκούς μείωσης στην κατανάλωση των εν λόγω προϊόντων χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγιεινή των τροφίμων, η ασφάλεια των τροφίμων, οι ορθές πρακτικές υγιεινής, οι κανόνες ορθής παρασκευαστικής πρακτικής, η πληροφόρηση των καταναλωτών ή οι απαιτήσεις ιχνηλασιμότητας που ορίζονται στους κανονισμούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, την υγιεινή και τη σήμανση.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο φιλόδοξα για τα εν λόγω μέτρα, καθώς θα πρέπει να επιφέρουν σημαντική αντιστροφή των τάσεων κατανάλωσης και να οδηγήσουν σε μετρήσιμη ποσοτική μείωση.
Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο των προϊόντων σε ολόκληρη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, μεταξύ άλλων όταν βρίσκονται στο θαλάσσιο περιβάλλον, και να τηρούν την ιεράρχηση των αποβλήτων».
Παράλληλα, αν αποφασίσουν να εφαρμόσουν την εν λόγω υποχρέωση μέσω περιορισμών εμπορίας, θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι περιορισμοί αυτοί είναι αναλογικοί και δεν εισάγουν διακρίσεις.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη χρήση προϊόντων πολλαπλής χρήσεως τα οποία, αφού γίνουν απόβλητα, θα είναι κατάλληλα για προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση.
Όσον αφορά τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης για τα οποία δεν υπάρχουν άμεσα διαθέσιμες κατάλληλες και πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», να θεσπίσουν επίσης συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για την κάλυψη του κόστους διαχείρισης αποβλήτων και περισυλλογής απορριμμάτων καθώς και το αναγκαίο κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και τη μείωση τέτοιου είδους απορριμμάτων.
Το εν λόγω κόστος δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το κόστος που απαιτείται για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών με οικονομικά αποδοτικό τρόπο και θα πρέπει να καθορίζεται με διαφάνεια μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων.
