16.9 C
Alexandroupoli
Παρασκευή, 25 Απριλίου, 2025

Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας σε ανατολική Μακεδονία και Θράκη

- Χορηγούμενη-

Τα περισσότερα από τα έθιμα που αναβιώνουν την Καθαρά Δευτέρα στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, ειδικότερα στην Καβάλα, την Ξάνθη, έχουν τις ρίζες τους στη διονυσιακή λατρεία και στη μακραίωνη λαϊκή παράδοση που θέλει την Καθαρά Δευτέρα να είναι ουσιαστικά η αρχή της ολοκληρωμένης προετοιμασίας για την Αγία και Μεγάλη Σαρακοστή και την αυστηρή νηστεία που τη συνοδεύει.

Στην περιοχή της Καβάλας προπολεμικά, υπήρχε την περίοδο της αποκριάς μια περιπαικτική διάθεση των μεγαλύτερων προς τους νέους να βγουν να διασκεδάσουν, να φλερτάρουν, να ερωτευτούν ή όπως αλλιώς καθιερώθηκε να λέγεται «να πιάσουνε το φίδι», δίνοντας στην έκφραση αυτή μια πονηρή διάσταση που όμως δεν ενοχλούσε ούτε σόκαρε, το αντίθετο μάλιστα, αφού η περίοδος της Αποκριάς επέβαλε τέτοιες συμπεριφορές, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Ωστόσο, η έκφραση «να πιάσουμε το φίδι» διατηρήθηκε μέσα στα χρόνια θυμίζοντας στους νεότερους τις λαϊκές παραδόσεις μιας περασμένης εποχής. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε χρόνο ο δήμος Καβάλας καλεί όλους τους πολίτες να «πιάσουνε το φίδι» στις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει για να εορταστεί η τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και η Καθαρά Δευτέρα.

Εκείνα τα χρόνια οι Καβαλιώτες ανήμερα την Καθαρά Δευτέρα πήγαιναν στην Καλαμίτσα (μια παραθαλάσσια συνοικία της πόλης που ήταν γεμάτη από κήπους και πηγές με τρεχούμενο νερό) για να «πιάσουνε το φίδι» παίρνοντας μαζί τους σαρακοστιανά φαγητά, ταραμά, κρεμμυδάκια, ελιές, νερόβραστα φασόλια σαλάτα, θαλασσινά, χαλβά και φυσικά λαγάνα. Την τιμητική του είχε το τσίπουρο.

Παρέες – παρέες, στρώνανε κάτω τις κουρελούδες και το κέφι άναβε. Φαγητό, τραγούδι, χορός, πειράγματα. Αγαπημένο παιχνίδι της ημέρας ήταν η χάσκα. Σε μια κλωστή έδεναν ένα κομμάτι χαλβά. Η μάνα του παιχνιδιού το κουνούσε πέρα – δώθε και οι παίχτες προσπαθούσαν να χάψουν το χαλβά.

Τα παιδιά όλη την προηγούμενη εβδομάδα ετοίμαζαν τον χαρταετό τους. Χρησιμοποιούσαν μια γλώσσα συνθηματική που γέμιζε τον αέρα: «Αμόλα Καλούμπα, βάστα κεφάλι, μάζωξε την κοιλιά κάνε τράκα πιάσε ήλιο». «Όποιος δεν έπαιξε ποτέ του με χαρταετό», αναφέρει ο μεγάλος λαογράφος Δημ. Λουκάτος, «δεν κοίταξε όσο χρειάζεται ψηλά. Όποιος δεν ένοιωσε την αντίσταση της καλούμπας, δεν κατάλαβε τη δύναμη του αέρα. Όποιος δε φώναξε με την ευθύνη και την πρωτοβουλία του παιδιού, που βλέπει να κινδυνεύει στο μετεώρισμά του ο αετός, δεν ένοιωσε τη χαρά, του να τα βγάζει πέρα μόνος του με τη φύση».

Το κάψιμο Τζάρου στη γέφυρα του Κόσυνθου

Στη γειτονική Ξάνθη, στην πόλη με τα χίλια χρώματα, αναβιώνει εδώ και μισό αιώνα, μετά την ολοκλήρωση της μεγάλης καρναβαλικής παρέλασης, το έθιμο «το κάψιμο του Τζάρου» στον ποταμό Κόσυνθο. Ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα που σηματοδοτεί το τέλος του καρναβαλιού. Πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, παρακολουθούν τη λήξη του καρναβαλιού και των ετήσιων Θρακικών Λαογραφικών Εορτών κάτω από τη λάμψη ενός εντυπωσιακού σόου με πυροτεχνήματα.

Ο «Τζάρος» ή «Τζάρους» κατά τους κατοίκους της Ανατολικής Θράκης, ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς καιγόταν στο κέντρο αλάνας, πλατείας ή σε υψώματα, για να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους. Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού, ο οποίος βρίσκεται κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου στην παλιά πόλη της Ξάνθης.

Το έθιμο της Καμήλας στη Σταυρούπολη

Στην κεντρική πλατεία του οικισμού της Σταυρούπολης, στα ορεινά του δήμου Ξάνθης την Καθαρά Δευτέρα οι κάτοικοί της, μαζί με τους επισκέπτες, μεταμφιεσμένοι και κάνοντας διάφορους ήχους συμμετέχουν σε μια παρέλαση χρωμάτων και χαράς, με οδηγό ένα ομοίωμα καμήλας κι έναν ενήλικο να παριστάνει τον καμηλιέρη Άραβα.

Το έθιμο της Καμήλας αρχικά είχε παγανιστικό χαρακτήρα, τελούνταν και συμβόλιζε τη δέηση των κατοίκων για τη γονιμότητα της γης, αφού η χρονική στιγμή συνέπιπτε με τον ερχομό της άνοιξης και την έναρξη των αγροτικών εργασιών. Αργότερα σε συνδυασμό με την ορθόδοξη πίστη και θρησκεία που θέτει την ημέρα αυτή ως την αρχή της Σαρακοστής, άλλαξε χαρακτήρα και συμβολίζει πια στο νου των κατοίκων το τέλος των εορτών του καρναβαλιού και την αρχή.

- Χορηγούμενη-

Ακολουθήστε μας και στο Instagram

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP ΤΟΥ evros24.gr

Στις αρχές Μαΐου οι αιτήσεις των επιχειρήσεων για επιδότηση των λογαριασμών...

Επιδοτήσεις για περισσότερες από 1 εκατ. επιχειρήσεις για την κάλυψη της αύξησης στην τιμή του ρεύματος κατά την περίοδο Δεκεμβρίου 2024 με Φεβρουάριο 2025...

Αλεξανδρούπολη: Ποδηλατικός Γύρος για Παιδιά – Gran Fondo Delta

Στο πλαίσιο του ποδηλατικού αγώνα δρόμου Gran Fondo Delta που θα πραγματοποιηθεί στην Αλεξανδρούπολη, οι μικροί ποδηλάτες θα έχουν τη δική τους ξεχωριστή στιγμή! Το Σάββατο 4...

Άνοιξαν 8 Νέες Θέσεις Ιατρών στο Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας

Άνοιγμα οκτώ νέων θέσεων ειδικευμένων ιατρών στο Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας, μετά από σχετική προκήρυξη. Οι θέσεις αφορούν διάφορες ιατρικές ειδικότητες, και συγκεκριμένα είναι: Εσωτερικής Παθολογίας...

Καταβολή επιδόματος τριτέκνων από τη Μητρόπολη Διδυμοτείχου

Η Ιερά Μητρόπολις Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου ανακοινώνει την καταβολή του επιδόματος σε τρίτεκνες χριστιανικές οικογένειες. Οι δικαιούχοι μπορούν να προσέρχονται στα Γραφεία της...

Ο Δήμος Αλεξανδρούπολης στο πλευρό της νεολαίας με τη συμμετοχή του...

Ο Δήμος Αλεξανδρούπολης συμμετέχει στο διακρατικό έργο με τίτλο «European Youth Goals Go Local» (KA220-YOU) στο πλαίσιο του Προγράμματος ERASMUS+, το οποίο συγχρηματοδοτείται από...

ΕΟΔΥ: Τρεις θάνατοι από COVID-19 και 2 από γρίπη την τελευταία...

Πτωτική τάση παρουσιάζει η θετικότητα για γρίπη στην κοινότητα σύμφωνα με την επιδημιολογική έκθεση του ΕΟΔΥ για τις αναπνευστικές λοιμώξεις για το διάστημα 14-20...

Αλλαγή ημερομηνίας διεξαγωγής της λαϊκής αγοράς στην Αλεξανδρούπολη

Λόγω της επίσημης αργίας της Πρωτομαγιάς, η καθιερωμένη λαϊκή αγορά της Πέμπτης στην Αλεξανδρούπολη, θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, 30 Απριλίου 2025. Παρακαλούνται καταναλωτές και...

Πανήγυρη Παναγίας Καμαριώτισσας Σαμοθράκης

Κάθε χρόνο, τη Πέμπτη της Διακαινησίμου Εβδομάδος, έχει οριστεί από την Εκκλησία μας να εορτάζει και να πανηγυρίζει η Ιερά Εικόνα της Παναγίας Καμαριώτισσας....

Διαβασε και αυτο