«Το Σύνταγμα του 1975 ήταν ένα από τα πιο συγκροτημένα και κατασταλαγμένα πολιτικά και νομικά συνταγματικά κείμενα και χαρακτηρίστηκε όχι μόνον από την ελληνική συνταγματική θεωρία, αλλά και από την ευρωπαϊκή και την ξένη θεωρία ως ένα από τα πιο προοδευτικά και πιο σύγχρονα και φιλελεύθερα Συντάγματα της Ευρώπης.
Θα αναφέρω ένα παράδειγμα.
Το κεφάλαιο για τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, από το 4 έως το 24, είναι ένα από τα πιο πρωτοπόρα και πιο προοδευτικά κεφάλαια κατά κοινή ομολογία.
Το Σύνταγμα είναι ο θεμελιώδης νόμος του πολιτεύματος και του κράτους. Δυστυχώς, ένα τυπικά αυστηρό Σύνταγμα βάσει του άρθρου 110, δηλαδή που αλλάζει σχετικά δύσκολα, το έχουμε καταντήσει σχεδόν να είναι ένας απλός τυπικός νόμος. Τι εννοώ;
Από το 1975 μέχρι σήμερα κάναμε τρεις αναθεωρήσεις και σήμερα πάμε στην τέταρτη. Δηλαδή περίπου ανά δέκα χρόνια κάνουμε και μία αναθεώρηση. Δεν κάνουμε στα σαράντα χρόνια μία αναθεώρηση, κάνουμε την τέταρτη αναθεώρηση.
Όταν ο Βασιλιάς Λυκούργος της Σπάρτης το 800 π.Χ. έφτιαξε τον θεμελιώδη νόμο λειτουργίας του πολιτεύματος, έφυγε από τη Σπάρτη, αφού πρώτα έβαλε τους Σπαρτιάτες να ορκιστούν ότι δεν θα αλλάξουν τον νόμο χωρίς τη δική του παρουσία, για να εξασφαλίσει ακριβώς αυτήν την ανελαστικότητα.
Οι δε θεμελιώδεις νόμοι οργάνωσης του πολιτεύματος στην Αρχαία Αθήνα ήταν καταγεγραμμένοι σε μαρμάρινες πλάκες σε κοινή θέα όλων στην Αγορά, ακριβώς για να τονίζεται αυτή η σταθερότητα των νόμων και του πολιτεύματος και η συνέχεια και το γεγονός ότι δεν μπορούσαν να αλλάξουν με έναν τόσο εύκολο τρόπο.
Τι κάναμε λοιπόν εμείς, κατά την άποψή μου;
Προσαρμόσαμε και προσπαθούμε να προσαρμόζουμε ή βάζουμε τη συνταγματική αναθεώρηση κάθε φορά μέσα στη δίνη της πολιτικής αντιπαράθεσης και το πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Κάθε κυβέρνηση όταν αντιμετωπίζει μία δυσκολία να διαχειριστεί ορισμένα πράγματα στην τρέχουσα πολιτική, λέει «Θα κάνουμε αναθεώρηση του Συντάγματος». Φυσικά βρίσκουμε πάντα κάποια άρθρα τα οποία ασφαλώς και έχουν ελλείψεις, θέλουν κάποιες θεραπείες κ.λπ..
Άρα, έχουμε υποτάξει αυτή την κορυφαία διαδικασία της συνταγματικής Αναθεώρησης στην τρέχουσα πολιτική αντιπαράθεση. Αυτό, κατά την άποψή μου, είναι απαράδεκτο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι -κι εδώ θα συμφωνήσω με τον κ. Καμίνη- το θέμα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, το οποίο θα συζητήσουμε σε αυτή την Αναθεωρητική Βουλή.
Η πρόνοια που υπάρχει σήμερα είναι, θα έλεγα, πάρα πολύ μελετημένη και πάρα πολύ ορθή. Προβλέπεται μια αυξημένη πλειοψηφία των εκατόν ογδόντα ψήφων προκειμένου να εκλεγεί ο ανώτατος άρχων. Όμως, η κακή χρήση αυτού του άρθρου του Συντάγματος από τα κόμματα και κυρίως από τις αντιπολιτεύσεις κάθε φορά, το έχει κάνει εργαλείο πρόκλησης εκλογών.
Άρα, δεν μας φταίει το άρθρο για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Μας φταίει η κακή χρήση που γίνεται, η αντισυνταγματική, θα έλεγα, κατά το πνεύμα του Συντάγματος η χρήση οποία γίνεται με αποτέλεσμα η κάθε αντιπολίτευση βάζοντας μπροστά τις πολιτικές σκοπιμότητες και επιδιώξεις κάθε φορά να προκαλεί εκλογές.
Και τώρα προσπαθώντας να βγούμε από το αδιέξοδο, ορθά αναζητούμε λύση και φτάνουμε να λέμε: «Ποια λύση θα υιοθετήσουμε; Ακόμη και της απλής πλειοψηφίας».
Μα, εδώ είναι η στάση των πολιτικών δυνάμεων, που δεν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων, όταν έρχεται η κρίσιμη ώρα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, ώστε να πουν: «Θέλει εκατόν ογδόντα, άρα θα βρούμε το κατάλληλο πρόσωπο και θα συναινέσουμε για να βγει αυτός ο άνθρωπος που κάνει γι’ αυτήν τη θέση».
Το γεγονός ότι το Σύνταγμα έχει γίνει εργαλείο της τρέχουσας πολιτικής, νομίζω αποδεικνύεται και από αυτά τα οποία είπε ο Εισηγητής σήμερα της Μείζονος Αντιπολίτευσης για τους λόγους για τους οποίους ωθήθηκαν στην πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος και τους τρεις άξονες στους οποίους αναφέρθηκε.
Ο πρώτος, η ανάσχεση, λέει, του νεοφιλελευθερισμού. Μα, είναι αυτό θέμα συνταγματικής τάξης; Είναι θέμα αντιπαράθεσης των πολιτικών δυνάμεων. Και στο τέλος-τέλος ο λαός αποφασίζει ποια πολιτική θα εφαρμοστεί, αν θα είναι νεοφιλελεύθερη, φιλελεύθερη, σοσιαλιστική κλπ..
Ο δεύτερος, λέει, είναι να αντιμετωπίσουμε τα θέματα που προέκυψαν μέσα από το μνημόνιο.
Το μνημόνιο ήταν πράγματι μία έκτακτη περίοδος εφαρμογής πολιτικής για τη χώρα. Λέμε ότι σιγά-σιγά, δόξα τω Θεώ, θα βγούμε από αυτήν την φάση, αλλά δεν νομίζω ότι είναι αυτή η περίοδος που θέτει θέματα συνταγματικής λειτουργίας, θέματα αλλαγής του Συντάγματος.
Αντιθέτως, επαναλαμβάνω, αυτά που το Σύνταγμα του 1975 προνοεί στα κεφάλαιά του, σε σχέση με τα κοινωνικά και τα ατομικά δικαιώματα, θεραπεύουν και αντιμετωπίζουν όλα αυτά τα προβλήματα τα οποία έχουν ανακύψει κατά την περίοδο αυτή.
Όμως έχουμε μπροστά μας τη Συνταγματική Αναθεώρηση και δεν θα προσχωρήσω, βέβαια, αφού ξεκίνησε αυτή η διαδικασία, στην άποψη του κ. Λοβέρδου, να ακυρώσουμε τη διαδικασία για να μη χάσουμε την επόμενη ευκαιρία. Θεωρώ ότι κάποια θέματα τα οποία ετέθησαν, οφείλουμε να τα δούμε με τη σοβαρότητα και την υπευθυνότητα που απαιτεί η διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης.
Και φυσικά ένα από αυτά είναι και το θέμα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ φειδωλοί πάντοτε στις αλλαγές που προτείνουμε και η κάθε προσπάθεια αναθεώρησης θα πρέπει να ξεκινά εφόσον έχει διαπιστωθεί από πριν, πριν ξεκινήσει η πρώτη Βουλή τη διαδικασία για την αναθεώρηση, ότι υπάρχει μια ευρεία συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων πάνω σε θέματα προς αναθεώρηση, προκειμένου να είναι εξασφαλισμένη η συνταγματική αναθεώρηση και η αλλαγή.
Τέλος, θεωρώ ότι πραγματικά είναι αυτή η Αναθεωρητική Βουλή, είναι αυτή η προσπάθεια, μια χαμένη ευκαιρία σε ό,τι αφορά το άρθρο 16 για την παιδεία, διότι πραγματικά, κατά την άποψή μου, είναι ένα άρθρο το οποίο εμμένει σε αντιλήψεις και σε ιδεοληψίες που ανήκουν στο παρελθόν.
Πιστεύω ότι στην πράξη όλοι ξέρουμε ότι αυτό έχει ξεπεραστεί και μιλάω για τη λειτουργία φυσικά των μη κρατικών πανεπιστημίων.
Δυστυχώς, οι δυνάμεις της Αριστεράς για μια ακόμη φορά δεν έχουν την τόλμη να προχωρήσουμε σε αυτήν την αλλαγή επιμένοντας σε ιδεοληψίες του παρελθόντος».
