Το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου περιλαμβάνει πολλούς μηχανισμούς άμυνας και αποτελεσματικής προστασίας έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών που επιχειρούν να εισβάλλουν στο σώμα.
Το δέρμα που προστατεύει τα ευαίσθητα εσωτερικά όργανα από τους εισβολείς, το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα που φιλτράρει τον εισπνεόμενο αέρα και τα πεπτικά ένζυμα του στομάχου που καταστρέφουν τους εισβολείς που εισέρχονται στο σώμα μαζί με τα ωφέλιμα συστατικά των τροφών, αποτελούν πρώτες γραμμές άμυνας.Βασικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού έχουν τα λευκά αιμοσφαίρια. Τα λευκά αιμοσφαίρια, που κυκλοφορούν στο αίμα περιλαμβάνουν τα ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα ηωσινόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα βασεόφιλα πολυμορφοπύρηνα, τα μονοπύρηνα, τα λεμφοκύτταρα, τα πλασματοκύτταρα. Τα ουδετερόφιλα και μονοπύρηνα έχουν την ικανότητα, εάν χρειαστεί, να διαπηδήσουν τους πόρους του αιμοφόρου αγγείου και να μεταναστεύσουν στην περιοχή της βλάβης, όπου με το μηχανισμό της φαγοκυττάρωσης καταστρέφουν τα βλαπτικά κύτταρα. Τα ιστικά μακροφάγα είναι μόνιμα καθηλωμένα κύτταρα στους ιστούς, με ικανότητα φαγοκυττάρωσης. Κάτω από ειδικές συνθήκες (π.χ. φλεγμονή), είναι δυνατή η μετανάστευσή τους. Ιδιαίτερα πλούσιος σε ιστικά μακροφάγα είναι ο λεμφικός ιστός (δικτυοκύτταρα λεμφικού ιστού), που εδράζεται στους λεμφαδένες, το σπλήνα, τον θύμο, τις αμυγδαλές, σχηματισμούς του εντέρου και άλλων περιοχών. Πλούσιο σε ιστικά μακροφάγα είναι και το ήπαρ (μακροφάγα κύτταρα φλεβωδών κόλπων του ήπατος), με αποτέλεσμα μία πληθώρα μικροβίων που περνούν με τις τροφές στην πυλαία κυκλοφορία του ήπατος, να καταστέφονται πριν περάσουν στη συστηματική κυκλοφορία.Η ειδική ανοσία, αφορά την ιδιαίτερη ικανότητα του οργανισμού να αναπτύσσει ειδική αναμνηστική ανοσία έναντι ορισμένων παθογόνων αιτίων. Βασικοί συντελεστές της ειδικής ανοσίας είναι τα λεμφοκύτταρα, που παράγονται στον λεμφικό ιστό και συνθέτουν ειδικά για τον παθογόνο μικροοργανισμό αντισώματα. Το συμπλήρωμα είναι ένα σύστημα ανενεργών ενζύμων του αίματος. Μία από τις βασικές οδούς ενεργοποίησης του καταρράκτη του συμπληρώματος είναι η σύνδεση αντισώματος-βλαπτικού παράγοντα.
Όταν ένας ή περισσότεροι από τους παράγοντες που προαναφέρονται δεν λειτουργήσουν σωστά, ο παθογόνος μικροοργανισμός ενδέχεται να μην περιχαρακωθεί σε περιορισμένη εστία και να εξουδετερωθεί, αλλά εισβάλλει στην κυκλοφορία του αίματος σε μεγάλες ποσότητες με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται μια επικίνδυνη κατάσταση που ονομάζεται σήψη.
Το σηπτικό shock χαρακτηρίζεται από παθολογική αγγειοδιαστολή και μετατόπιση του αίματος από ζωτικά όργανα σε μη ζωτικούς ιστούς (π.χ. δέρμα, σκελετικούς μύες και λίπος) . Η ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και η αγγειακή δυσκατανομή που χαρακτηρίζουν το σηπτικό σοκ έχουν ως αποτέλεσμα την καθολική υποξία των ιστών ή την ανεπαρκή παροχή οξυγόνου στους ζωτικούς ιστούς. Επιπλέον, τα μιτοχόνδρια μπορεί να γίνουν δυσλειτουργικά, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται η χρήση του οξυγόνου σε κυτταρικό επίπεδο. Ουσιαστικά το σηπτικό σοκ προκαλείται από μια λοίμωξη που οδηγεί σε μια ανώμαλη φλεγμονώδη απόκριση, η οποία μπορεί να προκύψει από:
Βακτηριακές λοιμώξεις (πιο συχνές)
Μυκητιασικές λοιμώξεις
Ιογενείς λοιμώξεις
Παρασιτικές λοιμώξεις
Η σήψη και το σηπτικό shock είναι επικίνδυνες καταστάσεις που επιβάλλουν νοσηλεία. Ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι ηλικιωμένοι, τα μωρά και οι χρονίως πάσχοντες από νοσήματα που προκαλούν ανοσοκαταστολή.
Συμπτώματα που πρέπει να αφυπνίσουν τον ασθενή για ενδεχόμενη αρχόμενη σήψη είναι:
- Θερμοκρασία υψηλότερη από 38°C (100,4°F) ή χαμηλότερη από 36°C (96,8°F)
- Δύσπνοια
- Αναπνευστικός ρυθμός (RR) υψηλότερος από 18 αναπνοές/λεπτό
- Πτώση πίεσης κάτω από 105mmHg
- Καρδιακός ρυθμός (HR) μεγαλύτερος από 90 παλμούς/λεπτό
- Οξεία επιδείνωση επιπέδου συνείδησης
- Οξεία επιδείνωση αναπνευστικών συμπτωμάτων
- Aνουρία
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
