Τη μετονομασία του 4ου Γυμνασίου Αλεξανδρούπολης σε «4ο Γυμνάσιο – Θεόδωρος Κάστανος» αποφάσισε η Υφυπουργός Παιδείας Ζέτα Μακρή, εγκρίνοντας σχετικές αποφάσεις, τόσο του Συλλόγου Διδασκόντων του σχολείου, όσο και του Δημοτικού Συμβουλίου Αλεξανδρούπολης και της Περιφερειακής διεύθυνσης εκπαίδευσης ΑΜΘ.
Πιο συγκεκριμένα, η κα Μακρή, έλαβε υπόψη την εισήγηση της Περιφερειακής Διεύθυνσης Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπαίδευσης ΑΜΘ, σχετικό έγγραφο της Διεύθυνσης Δ/θμιας Εκπαίδευσης Έβρου, καθώς και την 37/2021 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αλεξανδρούπολης. Η απόφαση θα δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.
Ένας σπουδαίος παιδαγωγός
Ο Θεόδωρος Κάστανος γεννήθηκε στο Βροντάδο της Χίου το 1888. Σε ηλικία είκοσι ετών διορίστηκε δάσκαλος στο Βίκι της Χίου όπου εργάστηκε μέχρι το 1912. Τότε έφυγε από τη Χίο και πολέμησε ως εθελοντής στο Βαλκανικό Πόλεμο. Το 1913 με την υποτροφία του Πρωίου Κληροδοτήματος πηγαίνει στην Ιένα και στο Βερολίνο για σπουδές φιλοσοφίας και παιδαγωγικής. Σε επτά χρόνια αναγορεύτηκε διδάκτωρ της φιλοσοφίας κι επέστρεψε στην Ελλάδα για να διοριστεί καθηγητής των παιδαγωγικών στο Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης.
Την επόμενη χρονιά γίνεται διευθυντής των Αρχιγενείων Εκπαιδευτηρίων Επιβατών στην Ανατολική Θράκη. Σε ένα χρόνο (Σεπτέμβριος 1922) με τη Μικρασιατική καταστροφή έκλεισαν τα Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια κι ο Κάστανος πηγαίνει στην Παλαιά Ορεστιάδα όπου συγχώνευσε και διηύθυνε, για έντεκα μήνες, τα δύο Παρθεναγωγεία το Αρχιγένειο και το Ζάππειο Ανώτερο Παρθεναγωγείο Αδριανουπόλεως.
Στη συνέχεια αφού παραδόθηκε και η Παλαιά Ορεστιάδα στους Τούρκους μετέφερε και τα δύο αυτά σχολεία στην Αλεξανδρούπολη και το 1923, με τις δικές του ενέργειες, ιδρύθηκε το Διδασκαλείο Θράκης. Η εθνική του αυτή προσφορά «ανταμείφθηκε» το 1926 όταν μετατέθηκε στο Διδασκαλείο Καστοριάς. Είχε τολμήσει να συγκρουστεί με τις διοικητικές και τις στρατιωτικές αρχές. Ο έντιμος κι ασυμβίβαστος Κάστανος το 1927 μετατίθεται στο Καρπενήσι και σε δύο χρόνια στη Φλώρινα για να μετατεθεί και πάλι, ακόμα και νεκρός, από τη Φλώρινα στη Μυτιλήνη.
Στις 12 Φεβρουαρίου 1932 η Φλώρινα συγκλονίζεται από το θάνατο του Θεόδωρου Κάστανου. Αποχαιρετά για πάντα τον άνθρωπο και δάσκαλο που τον αγάπησε και την αγάπησε όσο κανείς άλλος εκπαιδευτικός. Ο άνθρωπος της δράσης και της δημιουργίας, ο ρομαντικός παιδαγωγός, ο εραστής της εκπαίδευσης, ο ανυποχώρητος αγωνιστής ιδεολόγος έφυγε, σε ηλικία μόλις 44 ετών, αφήνοντας παρακαταθήκη τη φωτεινή πορεία του, το Σχολείο Εργασίας στη θεωρία και στην πράξη.
Σχολείο εργασίας και διδασκαλία σε αυτό είναι η διδασκαλία που τακτοποιείται και γίνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα παιδιά σε κάθε απόκτηση γνώσεων, να εργάζονται ανεξάρτητα, να βρίσκονται σε πλήρη δράση, να ζουν μέσα τους τη γνώση, να την επεξεργάζονται και να τη μορφοποιούν. Η απόκτηση των γνώσεων δε γίνεται με τη μετάδοση, αλλά με ξεχωριστή ενέργεια του μαθητή, με δική του παρατήρηση και πειραματισμό. Τα παιδιά από μια εσωτερική ανάγκη κινούνται σε ελεύθερη κι ανεξάρτητη δράση και αφομοιώνουν τα αγαθά του πολιτισμού. Επιγραμματικά τα ουσιώδη γνωρίσματα του σχολείου εργασίας είναι η εσωτερική ανάγκη για δράση, η ανεξάρτητη κι ελεύθερη ενέργεια του παιδιού και η απόκτηση δυνάμεων που η εκδήλωσή τους έχει κοινωνική κατεύθυνση.
Ο μεγάλος οραματιστής χαρακτηριστικά έλεγε:
«Αγαπήσατε το παιδί, κατεβείτε κοντά του, βάλτε το χέρι σας στην καρδιά του. Αφουγκρασθείτε τον πόνο του και τη χαρά του». Αλλά και «Σκοπός του σχολείου δεν είναι, δεν πρέπει να είναι , το σοφό παιδί, αλλά το ευτυχισμένο παιδί. Κι αυτό το παιδί μόνο μέσα σε ένα δραστικό κι όχι σκυθρωπό σχολείο μπορεί να ολοκληρωθεί. Η αξία του ανθρώπου δε βρίσκεται στις γνώσεις, αλλά στην ισχυρή βούληση, στην ολοκληρωμένη προσωπικότητα, στην πνευματική καλλιέργεια, στη δημιουργία πλούσιας συναισθηματικής, ζωής, στη μέθεξή τους στην κοινωνική ζωή.
Οι ψυχές του δασκάλου και του παιδιού βρίσκονται πέρα και πάνω από τη μέθοδο. Όταν αυτές επικοινωνούν, βρίσκουν τη μέθοδο. Διαφορετικά κι ολόκληρο το γνωστικό ουρανό να κατεβάζει ο δάσκαλος, είναι καταδικασμένος σε αποτυχία. ’λλωστε, για τον καλλιτέχνη δάσκαλο ισχύουν οι νόμοι της τέχνης, της δημιουργίας, της φυσικότητας, της εσωτερικής διάθεσης. Αυτοί είναι που του ανοίγουν το δρόμο».
Της Κικής Ηπειρώτου
