Όταν το 1998 εκοιμήθει ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σεραφείμ, πολλοί ήταν αυτοί που έλεγαν πως δύσκολα η Εκκλησία της Ελλάδος θα αποκτήσει ξανά έναν τόσο πληθωρικό προκαθήμενο. Όταν περίπου τρεις μήνες αργότερα ο Δημητριάδος Χριστόδουλος εκλεγόταν νέος αρχιεπίσκοπος και άρχιζε να διαβάζει τον «επιβατήριο» λόγο του, οι ίδιοι άνθρωποι τόνιζαν πως ο Σεραφείμ θα ξεχαστεί και, μάλιστα, γρήγορα.
Τα χρόνια της θητείας του θα αφήσουν βαθύ αποτύπωμα στην Εκκλησία, στην κοινωνία αλλά και στην… πολιτική ζωή της χώρας αφού ο Χριστόδουλος ήταν παρεμβατικός και κατάφερε να κινητοποιήσει μεγάλες μάζες πολιτών και να τους βγάλει στους δρόμους.
«Ο λαός μας εμπιστεύεται όταν διαπιστώσει ότι είμαστε άγιοι και όχι θεομπαίχτες»
«Σήμερα χρειαζόμαστε εμπνευσμένο, κατηρτισμένο, κοινωνικό, ευαίσθητο στις διεθνείς πραγματικότητες κλήρο, έτοιμο να βοηθήσει οποιονδήποτε άνθρωπο έχει ανάγκη… Με ρωμαλεότητα και τόλμη οφείλουμε να καταπιαστούμε ουσιαστικά με τα προβλήματα της νεολαίας μας, δείχνοντας αγάπη προς τα παιδιά μας, μιλώντας τους με ειλικρίνεια, πίστη πειθώ και επίγνωση… Στην Ελλάδα βρίσκεται η καρδιά της Ευρώπης και χωρίς Ελλάδα δεν νοείται Ευρώπη. Η πνευματική κληρονομικά του Ελληνισμού συνιστά πολύτιμο μαργαρίτη για τον ευρωπαϊκό κόσμο». Το συγκεκριμένο απόσπασμα από την ενθρονιστήριο λόγο του στις 9 Μαϊου του 200 ήταν και αυτό που «υποψίασε» τους περισσότερους πως βρίσκονταν μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα. Ο Χριστόδουλος έδειξε από την πρώτη στιγμή της διαθέσεις του, χωρίς να κρυφτεί.
Το επικοινωνιακό «τσουνάμι» του Χριστόδουλου θα έκανε την Εκκλησία πρώτο θέμα στα δελτία ειδήσεων και τις εφημερίδες.
Άμεσα διεκδίκησε το δικαίωμα να έχει πολιτικό λόγο και παρέμβαση ακόμα και σε πολιτικά ζητήματα ενώ δεν δίστασε να κηρύξει τον «πόλεμο» στην κυβέρνηση Σημίτη για το θέμα της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες και να διοργανώσει μαζικότατα συλλαλητήρια όπου κινητοποιήθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι!
«Κύκλοι της άθεης ιντελιγκέντσιας και όχι μόνον αυτοί τώρα απέκτησαν κυβερνητική φωνή και δύναμη και παρέσυραν τον πρωθυπουργό…οι θιασώτες του εκκοσμικευμένου και άθεου κράτους διατείνονται ότι η εκκλησία δεν μπορεί να ασκεί δημόσια εξουσία», είχε πει τον Οκτώβριο του 2000.
Στο ίδιο μήκος κύματος τον Οκτώβριο του 2002 είχε πει: «Αυτοί που γκρεμίζουν τα εθνικά θεμέλια αυτού του έθνους και δεν δίνουν λόγο σε κανέναν, πρέπει να γνωρίζουν ότι υπονομεύουν το έθνος. Είναι οι ψευτοκουλτουριάρηδες που μας κατηγορούν για εθνικιστές και πρέπει να μπουν στη θέση τους. Ο λαός δεν τους ακολουθεί και τα τρία εκατομμύρια των υπογραφών είναι μάθημα για το έθνος. Είναι φωνές που κανείς δεν έχει το ανάστημα να τις παραβιάσει… Αν κουνούσαμε το δαχτυλάκι μας, θα γίνονταν 6-7 εκατομμύρια»
«Να πηγαίνετε σε καμιά καφετέρια γιατί θα σας στρίψει»
Πέρα από τις πολιτικές παρεμβάσεις, ωστόσο, ο Χριστόδουλος επιχείρησε να προσεγγίσει τη νεολαία με έναν τρόπο που «έγραψε ιστορία». Καλούσε τη νεολαία να πλησιάσει την Εκκλησία, «ακόμα και με το σκουλαρίκι», ζητούσε συγγνώμη από τους νέους για όσα δεν έγιναν από τους μεγαλύτερους.
«Χριστόδουλε, σε πάμε», του φώναζαν οι μαθητές στα σχολεία. «Κι εγώ σας πάω» απαντούσε εκείνος.
Παράλληλα, είχε πλούσια κοινωνική δράση, προσπάθησε να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ήρθε σε κόντρα με το Πατριαρχείο και δημιούργησε πολλές δομές προκειμένου να βρίσκουν βοήθεια όσοι είχαν ανάγκη.
Κατηγορήθηκε για το «φλέρτ» με τον εθνικισμό αλλά εκείνος απάντησε πως «η λέξη έθνος έχει εξοστρακιστεί από τη γλώσσα μας, γιατί ορισμένοι τη συγχέουν με τον εθνικισμό. Οι πατριώτες δεν είναι εθνικιστικές. Ορισμένοι ρομαντικοί δεχόμεθα επίθεση για τις απόψεις μας».
Επικρίθηκε έντονοτατα για τις παρεμβάσεις του σε κρατική και πολιτικά θέματα αλλά και για διάφορες δηλώσεις του όπως την περιβόητη για το «κουσούρι» εννοώντας την ομοφυλοφυλία. «Αλλά σκεφθείτε πού έχουμε φθάσει. Σε ποιο κατάντημα έχει φθάσει σήμερα η ανθρωπότητα, η οποία, αυτό που είναι αμαρτία βοώσα και κράζουσα, θέλει να την καλύψει. Να μη λέμε, να μη μιλάμε, γιατί ενοχλούνται αυτοί που έχουνε το κουσούρι, γιατί θέλουνε όλοι οι άλλοι να το παραδεχθούν ως μια φυσιολογική κατάσταση».
Σάλο είχε προκαλέσει και η δήλωσή του πως δεν γνώριζε για τα βασανιστήρια επί δικτατορίας. «Ομολογώ ότι δεν ήξερα πως γίνονταν βασανιστήρια, πως υπήρχε ΕΑΤ-ΕΣΑ. Όλα αυτά ήρθαν στο φως μετά. Δεν πειράζει, μπορεί να τα ήξερε ο τότε αρχιεπίσκοπος, αν τα ήξερε και σιώπησε έκανε άσχημα. Στον κύκλο μου δεν είχα ακούσει τέτοια πράγματα, δεν άκουγα ξένους σταθμούς, εκ των υστέρων τα έμαθα. Θα πει κανείς ότι ήμουν βαθιά νυχτωμένος. Μπορεί γιατί εγώ τότε σπούδαζα», είχε πει.
Ο Χριστόδουλος εκοιμήθει, μια ημέρα σαν σήμερα, στις 28 Ιανουαρίου 2008, σε ηλικία 69 ετών μετά από πολύμηνη μάχη που έδωσε με τον καρκίνο. Ήταν τέτοια η αγάπη και η λατρεία που του είχε ένα κομμάτι του λαού που αμέσως μετά το θάνατό του ακούστηκαν και οι πρώτες θεωρίες συνωμοσίας σύμφωνα με τις οποίες ο Μακαριστός Χριστόδουλος δολοφονήθηκε απ’ όσους φοβήθηκαν πως μπορεί «να ανατρέψει τα σχέδια της νέας τάξης πραγμάτων».
