Οι βιταμίνες είναι απαραίτητες για τον οργανισμό χημικές ουσίες διότι συντελούν στην ομαλή διεξαγωγή πολλών βιοχημικών διεργασιών. Η βιταμίνη D ανήκει στις ζωτικές λιποδιαλυτές βιταμίνες και είναι ευρέως γνωστή ως βιταμίνη του ήλιου: Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) B με μήκος κύματος 290-320 νανόμετρα διεισδύει στο ακάλυπτο δέρμα και μετατρέπει την δερματική 7-δεϋδροχοληστερόλη σε προβιταμίνη D , η οποία με τη σειρά της γίνεται βιταμίνη D. Εξάλλου οι τροφικές πηγές της βιταμίνης D όπως ιχθυέλαια, μανιτάρια, αυγά, ψάρια και γαλακτοκομικά προϊόντα από ζώα ελευθέρας βοσκής δεν αρκούν για να υποκαταστήσουν τον ήλιο και να προμηθεύσουν το σώμα με την βιταμίνη D που χρειάζεται. Η βιταμίνη D υποβάλλεται σε δύο υδροξυλιώσεις στο σώμα για ενεργοποίηση. Η πρώτη υδροξυλίωση γίνεται στο ήπαρ και η δεύτερη υδροξυλίωση γίνεται κυρίως στους νεφρούς οπότε προκύπτει η βιολογικά ενεργή 1,25-διϋδροξυβιταμίνη D [1,25 (OH) 2 D], γνωστή και ως καλσιτριόλη.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συχνότατη σήμερα. Η κατασκευή των πολυκατοικιών που συχνά εμποδίζει την απρόσκοπτη ηλιοφάνεια σε διαμερίσματα και δρόμους, η εργασιακή μεταρρύθμιση που προωθεί την τηλεργασία, ο χαρακτήρας των σύγχρονων επαγγελμάτων που έχει αποκόψει τον εργαζόμενο από την έκθεση στο φυσικό περιβάλλον, η φυσιολογικώς παρατηρούμενη μείωση της ηλιοφάνειας κατά τους χειμερινούς μήνες, χρόνια νοσήματα που εμπλέκονται στο μεταβολισμό της βιταμίνης D έχουν ως αποτέλεσμα τα επίπεδα της βιταμίνης D να ευρίσκονται σημαντικά ελαττωμένα σε αρκετούς πολίτες με την εκπνοή της χειμερινή περιόδου. Οι ηλικιωμένοι, οι άνθρωποι που εργάζονται κατά τη νύχτα, οι άνθρωποι με σκούρο δέρμα ευρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου για έλλειψη βιταμίνης D. Κοινά νοσήματα και ιατρικές καταστάσεις που προδιαθέτουν σε έλλειψη Vit D είναι
Η παχυσαρκία
Η χρόνια νεφρική νόσος
Η ηπατική ανεπάρκεια
Ο υπερπαραθυρεοειδισμός
Η κοιλιοκάκη
Η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
Χειρουργικές επέμβάσεις γαστρικής παράκαμψης
Χρήση φαρμάκων που αλλοιώνουν το μεταβολισμό της βιταμίνης D (π.χ στεροειδή)
Η μειωμένη τροφοδότηση του οργανισμού με βιταμίνη D εξασθενεί συνολικά τον οργανισμό με δεδομένο ότι η βιταμίνη είναι σημαντική για την υγεία του σκελετού, την αντιμετώπιση φλεγμονών και την αντίσταση έναντι λοιμώξεων. Αναλυτικότερα η βιταμίνη D παίζει κρίσιμο ρόλο σε πολλές σωματικές λειτουργίες.
Α. Υγιή οστά
Η βιταμίνη D προάγει την ομαλή εντερική απορρόφηση ασβεστίου και συντελεί στη διατήρηση επαρκών επιπέδων ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα, τα οποία είναι απαραίτητα για την δόμηση γερού οστού.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει ραχίτιδα ενώ στους ενήλικες, οστεομαλακία.
Η μακροχρόνια ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως οστεοπόρωση, μυοσκελετική αδυναμία .
Β. Ανοσολογική λειτουργία
Η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης D συντελεί στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και στη μείωση της πιθανότητας προσβολής από αυτοάνοσα νοσήματα όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, αν και απαιτούνται περισσότερες μελέτες για την τελική επιβεβαίωση των ευρημάτων.
Γ. Άλλες δράσεις
Εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη D μπορεί να μειώσει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, έχει σημαντικό ρόλο σε νευρομυϊκές και ανοσολογικές αντιδράσεις, επιδρά σε γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες οι οποίες ρυθμίζουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, τη διαφοροποίηση και την απόπτωση.
Ο Μάιος, μήνας κατά τον οποίο η διάρκεια της ημέρας είναι αρκετή και η ηλιοφάνεια επαρκής, προσφέρεται για αναπλήρωση των αποθηκών μας σε βιταμίνη D.
Πως θα αυξήσετε την πρόσληψη της βιταμίνης D:
- Συνηθίστε να περπατάτε υπό το φως του ήλιου και χωρίς αντηλιακή προστασία επί ενενήντα λεπτά ανά εβδομάδα μεταξύ 10 π.μ. και 11 μ.μ.
- Οι αντηλιακές κρέμες με παράγοντα ηλιοπροστασίας (SPF) 8 ή περισσότερο επεμβαίνουν στην απρόσκοπτη παραγωγή της βιταμίνης στο ανθρώπινο σώμα. Μην χρησιμοποιείτε αντηλιακά με υψηλό δείκτη προστασίας εφόσον δεν εκτίθεστε στο μεσημεριανό ήλιο.
- Φορέστε ελαφρά ρούχα, μπλούζες με κοντά μανίκια και κοντά παντελόνια κατά την έκθεση στον ήλιο.
Dr Αναστασία Μοσχοβάκη
