Ένας νέος τύπος διατροφικής διαταραχής προκύπτει όταν οι άνθρωποι εμφανίζουν εμμονή με τη διατροφή τους για τη βελτίωση της υγείας τους.
Σύμφωνα με την Ελβετική Ένωση Τροφίμων, αυτό το νέο κύμα διατροφικής εμμονής, γνωστό ως «Ορθορεξία» ή «Orthorexia Nervosa», από τις ελληνικές λέξεις «ορθός», που σημαίνει σωστός, και «όρεξη», λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις.
Σε μια προσπάθεια να θεραπευτούν από ένα συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας ή απλώς υπερβάλλοντας με το θέμα της υγιεινής διατροφής, οι ορθορεκτικοί αναπτύσσουν συνεχώς δικούς τους κανόνες διατροφής. Στην προσπάθειά τους να τηρήσουν την ισορροπημένη διατροφή, ξοδεύουν όλο και περισσότερο χρόνο και αναγκάζονται να προγραμματίζουν τα γεύματα τους αρκετές ημέρες πριν.
Όταν βγαίνουν έξω έχουν την τάση να παίρνουν ένα «κουτί επιβίωσης» με την τροφή τους, δεδομένου ότι δεν μπορούν να καταναλώσουν εύκολα τα διαθέσιμα τρόφιμα από φόβο για τις χημικές ουσίες, για να μην προσλάβουν λίπος ή λόγω οποιασδήποτε άλλης φοβίας μπορεί να έχουν.
Η τήρηση της διαιτητικής τους αγωγής απαιτεί ισχυρή θέληση αισθάνονται ενάρετοι και ανώτεροι από εκείνους που δεν έχουν τέτοιο αυτοέλεγχο. «Κάποιος που περνά τις ημέρες του τρώγοντας βρώμη μπορεί να νιώθει τόσο άγιος σαν να είχε αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του στη βοήθεια των αστέγων», δηλώνει ο Δρ. Steve Bratman, ο πρώτος άνθρωπος που περιέγραψε την ορθορεξία το 1997. Αντίθετα, εάν οι ορθορεκτικοί δεν τηρήσουν τους «όρκους» υγιεινής διατροφής και ενδώσουν στον πόθο τους για «απαγορευμένα» τρόφιμα, αισθάνονται ένοχοι και μιαροί. Αυτό τους οδηγεί στο να αυτοτιμωρούνται με ακόμα πιο αυστηρούς διαιτητικούς κανόνες ή ακόμη και με αποχή από τρόφιμα. Αυτή η συμπεριφορά είναι παρόμοια με εκείνη των ατόμων που πάσχουν από Ψυχογενή ανορεξία ή Ψυχογενή βουλιμία, με τη διαφορά ότι οι ανορεκτικοί και οι βουλιμικοί ενδιαφέρονται για την ποσότητα των τροφίμων που καταναλώνουν, ενώ οι ορθορεκτικοί ενδιαφέρονται για την ποιότητα των τροφίμων.
Στην Ευρώπη βομβαρδιζόμαστε συνεχώς με πληροφορίες για το τι είναι «καλό» και τι είναι «κακό» για μας. Οι φόβοι για τα τρόφιμα και η κίνηση για τα οργανικά προϊόντα έχουν καταστήσει πιο πολύπλοκη τη διαδικασία επιλογής των τροφίμων. Η Δρ. Bettina Isenschmid, σύμβουλος για τις διατροφικές διαταραχές στο L’Hôpital de l’Isle στη Βέρνη, θεωρεί ότι η έμφαση που δίνεται στα «καλά» και στα «κακά» τρόφιμα είναι προβληματική και τροφοδοτεί μια νευρωτική σχέση με τα τρόφιμα στη σύγχρονη δυτική κοινωνία.
Η υγεία είναι πλέον ένας σημαντικός παράγοντας που λαμβάνουν υπόψη τους πολλοί Ευρωπαίοι για τον προγραμματισμό της δίαιτάς τους. Πώς θα επιτύχουμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ της υγιεινής διατροφής και της εμμονής με την υγιεινή διατροφή; Όπως με τις περισσότερες πτυχές της διατροφής, το μέτρο είναι το κλειδί. Οι αλλαγές στην επιλογή των τροφίμων πρέπει να γίνονται βαθμιαία και με τρόπο τέτοιο, που να συνάδει με τις προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής του κάθε ατόμου χωριστά. Το να τρώμε πιο υγιεινά πρέπει να έχει θετική επίδραση στην υγεία μας, χωρίς να μειώνει την απόλαυση της ζωής ή να επηρεάζει τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Για να ελέγξετε εάν κάποιος τρώει υγιεινά ή εάν εμφανίζει εμμονές με το φαγητό, δοκιμάστε το «Τεστ του Bratman για την ορθορεξία».
Τεστ του Bratman για την ορθορεξία
Περνάτε περισσότερο από 3 ώρες ημερησίως σκεπτόμενος τη δίαιτά σας;
Προγραμματίζετε τα γεύματά σας αρκετές ημέρες πριν;
Είναι η θρεπτική αξία του γεύματός σας περισσότερο σημαντική από την ευχαρίστηση της κατανάλωσής του;
Μειώθηκε η ποιότητα της ζωής σας με την αύξηση της ποιότητας της διατροφής σας;
Έχετε γίνει πιο αυστηροί με τον εαυτό σας πρόσφατα;
Αυξάνεται η αυτοπεποίθηση σας όταν τρώτε υγιεινά;
Έχετε σταματήσει να καταναλώνετε τα τρόφιμα που απολαμβάνατε, προκειμένου να καταναλώνετε τα «σωστά» τρόφιμα;
Η διατροφή σας δεν σας επιτρέπει εύκολα να φάτε έξω, απομακρύνοντάς σας από την οικογένεια και τους φίλους σας;
Αισθάνεστε ένοχοι όταν «χαλάτε» τη δίαιτά σας;
Αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας και ότι έχετε τον πλήρη έλεγχο όταν τρώτε υγιεινά;
– Εάν απαντήσατε θετικά σε 4 ή 5 από τα παραπάνω ερωτήματα, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να χαλαρώσετε.
- Εάν απαντήσατε θετικά σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα, αυτό σημαίνει ότι έχετε πραγματική εμμονή με την κατανάλωση υγιεινών τροφίμων. Έτσι, την επόμενη φορά που θα αντιμετωπίσετε οποιοδήποτε διατροφικό δίλημμα καλό είναι να έχετε κατά νού ότι κανένα τρόφιμο δεν απαγορεύεται όταν καταναλώνεται στα πλαίσια μίας ισορροπημένης διατροφής και ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
Έφη Δέδε
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, BSc
Επιστημονική Υπεύθυνη ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, Άνω Λιόσια
Ιδρυτικό Μέλος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
dede @ logodiatrofis.gr
