Η 23η Μαρτίου του 2020 ξημέρωσε πολύ διαφορετική από τις άλλες: οι δρόμοι της Αθήνας και όλων των μεγάλων ελληνικών πόλεων ήταν άδειες, καταστήματα και καφέ έβαλαν προσωρινό «λουκέτο» και οι αυλές των σχολείων ήταν σιωπηλές. Έχουν περάσει πλέον πέντε χρόνια από το πρώτο lockdown για τον κορωνοϊό και την αρχή μιας ταραχώδους περιόδου για την κοινωνία και την οικονομία.
Μόλις ένα μήνα μετά από την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος του SARS-CoV-2 στη Θεσσαλονίκη και μερικές ημέρες μετά από τον πρώτο θάνατο από τον ιό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοινώνει ότι στους δρόμους θα μπορούν να κυκλοφορούν μόνο όσοι εργάζονται, προμηθεύονται αγαθά πρώτης ανάγκης ή φάρμακα, παρέχουν βοήθεια και αθλούνται.
Οι εικόνες από το Μπέργκαμο της Ιταλίας, με το κομβόι στρατιωτικών φορτηγών να μεταφέρουν τις χιλιάδες νεκροφόρες των θυμάτων προς το νεκροταφείο της πόλης είχαν προβληματίσει την ελληνική κυβέρνηση και είχαν σοκάρει τους πολίτες -και όχι μόνο στην Ελλάδα.
«Στο όνομα του συνολικού καλού προχωρώ στη σημερινή απόφαση (…) Δεν πρέπει να φτάσουμε στο σημείο να διαλέγουμε ποιος θα ζήσει και ποιος θα χαθεί (…). Ελλάδα είμαστε όλοι. Ας την προφυλάξουμε λοιπόν, ώστε για να συναντήσουμε το αύριο πιο υγιείς, πιο δυνατοί και πιο αισιόδοξοι. Δεν κυκλοφορούμε και δίνουμε όλοι ενωμένοι πάνδημη απάντηση στην πανδημία» είχε τονίσει σε τηλεοπτικό μήνυμά του την αμέσως προηγούμενη ημέρα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η χώρα «πάγωσε».
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας οι συνήθειες άλλαξαν: οι πολίτες κλείστηκαν στα σπίτια τους και περίμεναν με αγωνία την καθημερινή ενημέρωση του Σωτήρη Τσιόδρα (και αργότερα του Γκίκα Μαγιορκίνη) για τα κρούσματα και τους θανάτους.
Eνστερνίστηκαν το «Μένουμε Σπίτι», έμαθαν όρους όπως «ανοσία της αγέλης», έγιναν… εξπέρ στη λήψη ρινικών επιχρισμάτων για τα self-test και περίμεναν εναγωνίως την επόμενη μικρή «ανάσα» μέτρων.
Παρακολούθησαν με προσοχή τις συμβουλές τις αρχικά… συγκεχυμένες συμβουλές των ειδικών για τη χρήση ή μη μάσκας, κάθισαν στην ουρά για να κάνουν τεστ σε πλατείες ή πεζόδρομους και συμμετείχαν σε ατελείωτα -τηλεφωνικά- ντιμπέιτ για την ορθότητα ή μη των μέτρων που υιοθετήθηκαν από την κυβέρνηση.
Οι μετακινήσεις γίνονταν με SMS στο 13033 ή με τη συμπλήρωση ειδικού εντύπου ενώ υπήρχε καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 21:00 τις καθημερινές και μετά τις 18:00 τα Σαββατοκύριακα.
- Μετάβαση σε φαρμακείο ή επίσκεψη σε γιατρό
- Μετάβαση σε σούπερ μάρκετ ή για προμήθεια αγαθών πρώτης ανάγκης
- Μετάβαση σε τράπεζα
- Κίνηση για παροχή βοήθειας σε άτομα που βρίσκονται σε ανάγκη
- Μετάβαση σε κηδεία ή για διασφάλιση της επικοινωνίας διαζευγμένων γονέων με τα τέκνα τους
- Σωματική άσκηση σε εξωτερικό χώρο ή βόλτα κατοικίδιου
Και παρότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών είχε ευθυγραμμιστεί με τα υγειονομικά μέτρα, αρκετοί ήταν και αυτοί που γέμιζαν τις πλατείες των μεγάλων αστικών κέντρων με take away ποτά, προβληματίζοντας τους ειδικούς.
«Πολλές φορές κοιτάζοντας πίσω, ύστερα από πέντε χρόνια, ομολογώ πως ακόμη και εγώ ο ίδιος αναρωτιέμαι πώς πάρθηκαν εκείνες οι αποφάσεις. Πώς στ’ αλήθεια βρήκαμε το θάρρος να κλείσουμε τους Έλληνες στα σπίτια τους, επιβάλλοντας ένα άνευ προηγουμένου οριζόντιο υγειονομικό μέτρο» λέει στο CNN Greece ο πρώην υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και νυν περιφερειάρχης Αττικής, Νίκος Χαρδαλιάς.
Το πρώτο «κύμα» της πανδημίας βρήκε τους Έλληνες πειθαρχημένους και ολοκληρώθηκε με τις λιγότερες δυνατές ανθρώπινες απώλειες.
«Το lockdown ήταν μία δύσκολη απόφαση, απαραίτητη, που λήφθηκε την κατάλληλη στιγμή και έκρινε τη μετέπειτα πορεία της πανδημίας στη χώρα μας» τονίζει με τη σειρά του, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης.
«Οι πολίτες τήρησαν ευλαβικά τα μέτρα, συγκινητικό, χωρίς υπερβολή»
Το CNN Greece μίλησε με ορισμένους από τους «πρωταγωνιστές» της μεγάλης υγειονομικής κρίσης -τον πρώην αναπληρωτή υπουργό Βασίλη Κοντοζαμάνη, τον τότε υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και νυν περιφερειάρχη Αττικής Νίκο Χαρδαλιά και τον αναπληρωτή καθηγητή Υγιεινής και Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ Γκίκα Μαγιορκίνη- αλλά τον εκπρόσωπο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ελλάδα δρ. Joao Breda για τις δύσκολες αποφάσεις εκείνης της περιόδου, τα διδάγματα του κορωνοϊού και το πόσο προετοιμασμένη είναι η Ελλάδα για την επόμενη πανδημία.
«Στην πρώτη και πλέον κρίσιμη φάση της κρίσης, συνέβη κάτι συγκλονιστικό: η κυβέρνηση πήρε τις σωστές αποφάσεις, τη σωστή στιγμή και οι πολίτες τήρησαν ευλαβικά τα μέτρα. Συγκινητικό, χωρίς υπερβολή» εξηγεί ο Νίκος Χαρδαλιάς.
Μετά τις πρωτοφανείς εικόνες του 2020 και των μετέπειτα ετών, το ερώτημα στο μυαλό των περισσότερων Ελλήνων είναι πόσο προετοιμασμένοι είμαστε για ενδεχόμενη επόμενη πανδημία.
«Έτοιμοι για μία πανδημία δεν είμαστε και δεν πιστεύω ότι θα μπορούμε να είμαστε στο άμεσο μέλλον. Δεν υπάρχει κράτος που να θεωρείται έτοιμο για μία επόμενη πανδημία» τονίζει χαρακτηριστικά στη συνέντευξή του ο κ. Μαγιορκίνης, συμπληρώνοντας:
«Γίνονται ωστόσο βήματα προς την σωστή κατεύθυνση ώστε να βελτιωθεί η στελέχωση του ΕΣΥ και οι υποδομές του. Αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε, αν και γίνονται αυτά τα βήματα προς την σωστή κατεύθυνση, είναι η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας ώστε ο πληθυσμός να έχει την βέλτιστη δυνατή κατάσταση υγείας όταν θα ξεκινήσει η επόμενη πανδημία».
Με τη σειρά του, ο Joao Breda υπογραμμίζει:
«Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα επέδειξε προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα, η πανδημία τόνισε τα παγκόσμια και τοπικά κενά στην ετοιμότητα σε κάθε χώρα, την ισότητα στη διανομή εμβολίων και την ικανότητα του συστήματος υγείας».
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στη χώρα μας, ο κόσμος είναι σήμερα καλύτερα προετοιμασμένος από ό,τι ήταν το 2019 για μια ενδεχόμενη νέα πανδημία αλλά «παραμένουν σημαντικές προκλήσεις».
«Για να είμαστε πραγματικά έτοιμοι, πρέπει να συνεχίσουμε να επικεντρωνόμαστε στην καθολική κάλυψη υγείας, τα ισχυρά συστήματα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και τις επενδύσεις στην πρόληψη, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση που δεν αφήνουν κανέναν πίσω. Η επόμενη έκτακτη ανάγκη για την υγεία πρέπει να μας βρει ενωμένους και ανθεκτικούς, δίνοντας προτεραιότητα στην υγεία ως θεμέλιο της κοινωνικής και οικονομικής σταθερότητας» εξηγεί ο ίδιος.
40.000 νεκροί στην Ελλάδα από τη… μυστηριώδη πνευμονία της Κίνας
Η… μυστηριώδης πνευμονία, όπως χαρακτηρίστηκε αρχικά ο κορωνοϊός, άφησε πίσω της 40.000 νεκρούς στην Ελλάδα και επτά εκατομμύρια σε ολόκληρο τον κόσμο.
Και η Covid – 19 έγινε η τρίτη συνηθέστερη αιτία θανάτου στην Ελλάδα για τις γυναίκες -μετά από τα καρδιακά ισχαιμικά επεισόδια και τα εγκεφαλικά- το 2021 και η δεύτερη συνηθέστερη αιτία θανάτου για τους άνδρες, μετά από τα καρδιακά ισχαιμικά επεισόδια.
«Σίγουρα υπήρξαν δύσκολες στιγμές, στιγμές που νιώσαμε πως απέναντί μας έχουμε έναν εχθρό που, βάσει κοινής λογικής, δεν θα μπορούσαμε εμείς να νικήσουμε, με τις γνώσεις και τις δυνάμεις που διαθέταμε. Πολύ δύσκολες στιγμές, όντως, από εκείνες που πραγματικά κλονίζεσαι και νιώθεις εντελώς αδύναμος» αναφέρει ο κ. Χαρδαλιάς, και συμπληρώνει:
«Το καλό όμως με τις δημόσιες θέσεις ευθύνης είναι ότι δεν έχεις κανένα περιθώριο να υποχωρήσεις ή να εγκαταλείψεις τη μάχη. Είσαι εκεί γιατί εσύ πρέπει να πολεμήσεις για όλους τους συμπολίτες σου, για καθέναν και καθεμία ξεχωριστά. Που δεν περιμένει από εσένα ούτε να δειλιάσεις, ούτε να σηκώσεις λευκή σημαία. Κι έτσι, ο μόνος δρόμος είναι αυτός που οδηγεί μπροστά».
«Με στοίχειωνε η φράση: οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες»
Στο αφιέρωμά του, το CNN Greece αποτυπώνει, παράλληλα, τις εμπειρίες και τα «τραύματα» πέντε νέων που είδαν τις ζωές τους να μπαίνουν σε… παύση, χωρίς να γνωρίζουν πότε η κατάσταση θα εξομαλυνθεί και πάλι.
«Φοβόμουν ότι η ζωή μου δεν θα ξαναγίνει ποτέ ξανά όπως ήταν» λέει η Σοφία, που το 2020 ήταν φοιτήτρια.
«Ξαφνικά μπήκε στη ζωή μας μια καχυποψία. Ακόμη και τον περίγυρό μας κοιτάγαμε όλοι καχύποπτα. Ξαφνικά όλοι γίναμε ειδικοί και αντιδρούσαμε με καχυποψία όποιον έλεγε κάτι διαφορετικό» σημειώνει η ίδια.
«Με στοίχειωσε τότε η συχνά επαναλαμβανόμενη φράση: “οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες”» λέει με τη σειρά του ο Σάββας, που προ πενταετίας προετοιμαζόταν για τις πανελλήνιες, ενθυμούμενος ότι εκείνη την περίοδο αισθανόταν «αμηχανία και απομόνωση».
«Κόσμος κλεισμένος στα σπίτια, τα ψυχικά προβλήματα και την ενδοοικογενειακή βία στα ύψη, σχεδιασμό ολόκληρης πλεκτάνης για να βγει κανείς από το σπίτι, καταγγελίες για συγκεντρώσεις άνω των Χ ατόμων, φόβο, καχυποψία απέναντι στους συνανθρώπους που κυκλοφορούσαν χωρίς μάσκα» δηλώνει με τη σειρά της στο CNN Greece η Γεωργία, που το 2020 είχε μόλις τελειώσει τις σπουδές της αλλά δεν είχε ακόμη προλάβει να βρει δουλειά.
«Αν αυτό δεν είναι αυτό επεισόδιο του Black Mirror τότε τι είναι; Τα όσα ζήσαμε μου αφήνουν θυμό για το πώς φτάσαμε να φερόμαστε. Ίσως το μόνο που επωφελήθηκε να ήταν το TikTok» υπογραμμίζει η ίδια.
Κοινή ελπίδα ολόκληρου του πλανήτη τότε ήταν η ανάπτυξη εμβολίων που θα επέτρεπαν την «επιστροφή στην κανονικότητα», κάτι που στην Ελλάδα εκφράστηκε μέσω της «Επιχείρησης Ελευθερίας», δηλαδή τον σχεδιασμό του εμβολιασμού πρώτα των ατόμων που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της κρίσης, των ευπαθών ομάδων και στη συνέχεια του γενικού πληθυσμού.
«Για όσους από εμάς εργαζόμασταν στα δημόσια νοσοκομεία την περίοδο της εμφάνισης και κορύφωσης της πανδημίας, είχαμε να αντιμετωπίσουμε ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον όχι μόνο ως πολίτες, αλλά και ως υγειονομικοί» αναφέρει από την πλευρά του ο Γιάννης – Άγγελος, που εκείνη την περίοδο έκανε την ειδικότητά του ως χειρουργός ορθοπεδικός στο ΚΑΤ.
Μάλιστα, μοιράζεται και μια από τις μεγάλες ανησυχίες των υγειονομικών εκείνη την εποχή:
«Συχνά να βρίσκεται στο πίσω μέρος του μυαλού σου το ερώτημα αν “κόλλησες” και αν τυχόν “μετάδωσες” στους κοντινούς σου ανθρώπους».
Ο φόβος της μετάδοσης αποτελούσε μεγάλο άγχος και αγωνία για τους περισσότερους νέους ανθρώπους, οι οποίοι καρδιοχτυπούσαν ότι ενδεχομένως να έκαναν κακό στους ηλικιωμένους του κύκλου τους.
«Είχαν περάσει 3-4 χρόνια και συνειδητοποιώ κάποιες φορές ότι μπορεί να είμαι σε μια συναυλία, να ακούσω έναν βήχα και να σκέφτομαι: μήπως αυτός έχει COVID;» λέει η Νεφέλη.
«Πιστεύω ότι οι λέξεις δεν είχαν ποτέ μεγαλύτερη σημασία…»
Το κλίμα που επικρατούσε κατά τη διάρκεια της πρώτης απαγόρευσης κυκλοφορίας ήταν πραγματικά πρωτοφανές: ο κόσμος αναζητούσε ενημέρωση και απαντήσεις, που δύσκολα μπορούσαν εκείνη την εποχή να τους δώσουν οι αρμόδιες Αρχές.
Ο πλανήτης βρισκόταν αντιμέτωπος με έναν «αόρατο» και, στην αρχή, άγνωστο εχθρό.
Στρέφονταν, λοιπόν, στην καθημερινή ενημέρωση της κυβέρνησης και του λοιμωξιολόγου Σωτήρη Τσιόδρα για να καταφέρουν να εκλογικέψουν τα όσα συνέβαιναν.
«Αυτό που μας φόρτιζε ήταν το στρες. Διότι όσοι παίρναμε θέση κάθε απόγευμα απέναντι στον ελληνικό λαό για να τον ενημερώσουμε, ήμασταν υποχρεωμένοι να διαχειριστούμε ένα ασύλληπτο βάρος ευθύνης. Προφανώς τότε ήταν η όλη κατάσταση εντελώς απρόβλεπτη, πρωτόγνωρη, μια κολοσσιαία πρόκληση από πολλές απόψεις. Πιστεύω -και το ένιωθα και τότε, κάθε μέρα- ότι οι λέξεις ποτέ δεν είχαν μεγαλύτερη σημασία και περισσότερη βαρύτητα» αναφέρει ο Νίκος Χαρδαλιάς, ενθυμούμενος τις δυσκολίες του συγκεκριμένο εγχειρήματος.
Τα δύο διαχρονικά λάθη και τα διδάγματα
«Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα επέδειξε προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα, η πανδημία τόνισε τα παγκόσμια και τοπικά κενά στην ετοιμότητα σε κάθε χώρα, την ισότητα στη διανομή εμβολίων και την ικανότητα του συστήματος υγείας» λέει ο Joao Breda.
Πώς αποτιμούν, όμως, τη διαχείριση της κρίσης οι άνθρωποι που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή;
«Στο σύνολο, η διαχείριση της πανδημίας ήταν επιτυχής. Και αυτό δεν το λέμε μόνο εμείς. Το είπαν όλοι. Μας δόθηκε η δυνατότητα να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση της χώρας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Η Ελλάδα αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση. Πιστώνω αυτή την επιτυχία στον ελληνικό λαό ο οποίος συμπεριφέρθηκε με υπευθυνότητα, συνέπεια και αυτοσυγκράτηση στα αυστηρά μέτρα που ελήφθησαν» λέει ο κ. Κοντοζαμάνης.
Παράλληλα κάνει λόγο για μια «ιστορική και πρωτόγνωρη περίοδο» που άλλαξε τη ζωή όλων και επηρέασε τον πλανήτη με επιπτώσεις σε όλους τους τομείς, όπως την κοινωνία και την οικονομία.
«Έπρεπε να γίνουν πολλά πράγματα σε μικρό χρονικό διάστημα» δηλώνει ο κ. Κοντοζαμάνης.
Και συνεχίζει:
«Ο χρόνος έτρεχε, το περιβάλλον ήταν πρωτόγνωρο και εμείς οφείλαμε να χαράξουμε μια αποτελεσματική στρατηγική. Όπερ και εγένετο, όπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος. Σταθήκαμε ως κυβέρνηση στο ύψος των περιστάσεων. Λειτουργήσαμε ομαδικά, άμεσα και μεθοδικά. Η Ελλάδα ξεπέρασε σε λίγες μέρες παθογένειες δεκαετιών. Το σύστημα υγείας κρατήθηκε όρθιο την ώρα που πιο εύρωστα και σύγχρονα συστήματα υγείας κατέρρευσαν.
Επενδύσαμε στην αλήθεια και στην εμπιστοσύνη και λειτουργήσαμε με ενσυναίσθηση.
Είπαμε τα πάντα στους συμπολίτες μας με ειλικρίνεια και δεν κάναμε προσπάθεια να “στρογγυλέψουμε” την κατάσταση. Τα αποτελέσματα της ειλικρίνειας και η σχέση εμπιστοσύνης που έχτισε η Πολιτεία με τους πολίτες αποτελεί μία από τις μεγάλες επιτυχίες διαχείρισης της πανδημίας. Και το μεγαλύτερο δίδαγμα».
Κάνοντας μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν, ο κ. Κοντοζαμάνης θυμάται τα βήματα της κυβέρνησης και τις δύσκολες αποφάσεις:
«Αναγνωρίσαμε άμεσα την ανάγκη λήψης μέτρων τα οποία και εφαρμόσαμε άμεσα, όπως για παράδειγμα το lockdown. Ταυτόχρονα, σχεδιάσαμε όλες τα απαραίτητες ενέργειες που έπρεπε να γίνουν ώστε να ενισχύσουμε όσο το δυνατόν συντομότερα το σύστημα υγείας. Επίσης, συγκεντρώσαμε τους κορυφαίους ειδικούς στη χώρα ώστε να έχουμε την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση στις αποφάσεις που λαμβάναμε, ενημερώνοντας ταυτόχρονα τον πληθυσμό».
Τονίζει δε πως:
«Σε καμία περίπτωση όμως δεν κρύψαμε την αλήθεια από τον ελληνικό λαό, δεν υποτιμήσαμε τον αντίπαλο μας, δεν εφησυχάσαμε ότι όλα βαίνουν καλώς. Και κάτι ακόμα κρίσιμο. Βάλαμε πάνω από όλα, ως απόλυτη προτεραιότητα μας την υγεία των πολιτών και σε δεύτερη μοίρα την οικονομία. Και αυτό είναι ένα ακόμα μεγάλο δίδαγμα αυτής της περιόδου. Μια παρακαταθήκη, για το ποιες προτεραιότητες βάζεις στην πολιτική».
Ο Γκίκας Μαγιορκίνης, που «σήκωσε» το επιστημονικό βάρος των καθημερινών ενημερώσεων του ελληνικού λαού μετά από τον Σωτήρη Τσιόδρα, δηλώνει πως δεν θα άφηνε πίσω του καμία από τις εμπειρίες που ζήσαμε πριν από πέντε χρόνια.
«(…) Οφείλουμε να θυμόμαστε και να είμαστε έτοιμοι για την επόμενη πανδημία, που αργά ή γρήγορα θα συμβεί ξανά» τονίζει χαρακτηριστικά.
Κατά τον αναπληρωτή καθηγητή Υγιεινής και Επιδημιολογίας τα βασικά λάθη της χώρας ήταν δύο, «είναι διαχρονικά» και ξεκινούν πριν την έλευση της πανδημίας.
«Καταρχήν επιτρέψαμε να υποβαθμιστεί το ΕΣΥ και οι υγειονομικές υπηρεσίες τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, ενώ θα έπρεπε να τα διατηρήσουμε πάση θυσία και αντίθετα στον συρρικνωμένο προϋπολογισμό. Συγχρόνως είχαμε υποβαθμισμένη για χρόνια την υγειονομική παιδεία του γενικού πληθυσμού με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να επιτύχουμε υψηλά ποσοστά εμβολιασμού» αναφέρει ο ίδιος.
Και συνεχίζει:
«Με δεδομένο το υποστελεχωμένο ΕΣΥ εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, η πανδημία βρήκε την Ελλάδα σε μία από τις χειρότερες στιγμές για την αντιμετώπιση μίας τέτοιας κρίσης. Με δεδομένη την υποβαθμισμένη κατάσταση του ΕΣΥ σε σύγκριση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και εκ του αποτελέσματος, όπου η Ελλάδα κυμάνθηκε στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο υπερβάλλουσας θνησιμότητας, θεωρώ ότι η αντιμετώπιση της πανδημίας στην Ελλάδα μπορεί να θεωρηθεί επιτυχημένη και μάλιστα αρκετά περισσότερο από άλλες χώρες που είχαν περισσότερα μέσα».
Παραθέτει, παράλληλα, και το βασικότερο δίδαγμα της κρίσης για την Ελλάδα:
«Η μεγάλη σημασία του να κρατάμε καλά στελεχωμένο το ΕΣΥ από γιατρούς και νοσηλευτές ανεξάρτητα από οικονομικές κρίσεις. Γιατί το ανθρώπινο προσωπικό δεν εκπαιδεύεται από την μία ημέρα στην άλλη και στις πανδημίες χρειαζόμαστε περισσότερο προσωπικό από ότι στις συνήθεις περιόδους».
«Επιχείρηση» επόμενη πανδημία: Η… ετοιμότητα και η ανάγκη περαιτέρω προετοιμασίας
Η πανδημία του κορωνοϊού αφύπνισε με τον πλέον εφιαλτικό τρόπο τον πλανήτη και ανέδειξε παραλήψεις και αστοχίες δεκαετιών.
Πήραμε, όμως, το… μάθημά μας;
Και πόσο προετοιμασμένη είναι πλέον η Ελλάδα για μια μελλοντική πανδημία;
«Ας ελπίσουμε καταρχάς να μη ζήσουμε ξανά καταστάσεις υγειονομικής κρίσης. Η αλήθεια είναι ότι με την πανδημία γίναμε σοφότεροι. Αποκτήσαμε ικανή εμπειρία και πολύτιμη γνώση στη διαχείριση υγειονομικών κρίσεων, μεγαλύτερη επιχειρησιακή δεινότητα και περισσότερες συντονιστικές δυνατότητες. Γνωρίζω εκ των έσω τον ασύμμετρο πόλεμο εκείνης σας περιόδου γι΄ αυτό και μιλάω για σπουδαία διδάγματα» εξηγεί, συμπληρώνοντας ότι η πανδημία μας έδωσε τη δυνατότητα να «θυμηθούμε» τη σπουδαιότητα των πολιτικών δημόσιας υγείας στην αντιμετώπιση κρίσεων.
«Είναι γεγονός ότι όλα τα συστήματα υγείας είχαν στραφεί προς τη διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων έχοντας παραμερίσει τη διαχείριση των μολυσματικών ασθενειών» τονίζει επίσης χαρακτηριστικά ο κ. Κοντοζαμάνης, ο οποίος υπογραμμίζει παράλληλα την ανάγκη να προχωρήσουν οι αλλαγές που έχουν δρομολογηθεί:
«Έχουν σχεδιαστεί σημαντικές τομές μέσα στην πανδημία, που μπορούν να αλλάξουν την εικόνα την εικόνα της υγείας στη χώρα. Έγιναν σπουδαίες αλλαγές σε μικρό χρονικό διάστημα, δημιουργήθηκε μια σημαντική παρακαταθήκη στο ΕΣΥ που μας δίνει την ευκαιρία να φτιάξουμε ένα νέο, σύγχρονο σύστημα υγείας. Το νέο ΕΣΥ παραμένει ακλόνητο στις βασικές καταστατικές αρχές του που είναι ο δημόσιος χαρακτήρας του και η ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών στις απαραίτητες υπηρεσίες υγείας. Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι για να συνεχίσει να αποδίδει και να καλύπτει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του συνόλου των πολιτών δεν πρέπει να αποστεί από αυτές. Αν με ρωτούσατε, θα σας έλεγα ότι αυτό είναι και το μεγάλο πολιτικό διακύβευμα της παρούσας διακυβέρνησης».
Ο Γκίκας Μαγιορκίνης, που εξέφρασε την πεποίθηση ότι ούτε είμαστε ούτε και κανένα κράτος είναι έτοιμο για μια ενδεχόμενη νέα πανδημία, αναδεικνύει ένα ακόμη «αγκάθι» στον πόλεμο για μια ενδεχόμενη μελλοντική πανδημία -την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έξοδος των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ είναι ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό σημείο των καιρών. Εκτός από την χρηματοδότηση του οργανισμού, σημειολογικά δείχνει την υποχώρηση, το πισωγύρισμα στην διεθνή συνεργασία σε θέματα υγείας. Το γεγονός ότι υπονομεύεται σε αυτόν τον βαθμό ο ΠΟΥ είναι ένα καμπανάκι ότι πλέον απέχουμε περισσότερο από ποτέ από την οργανωμένη παγκόσμια αντιμετώπιση των επιδημιών. Μην ξεχνάμε ότι ο ΠΟΥ είναι οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών με σκοπό την διεθνή αντιμετώπιση υγειονομικών απειλών και η απουσία της μεγαλύτερης οικονομίας από την οργανισμό θα έχει πολύ περισσότερες από οικονομικές συνέπειες» αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας.
Ο Joao Breda, που μέσω παλαιότερης δήλωσής του στο CNN Greece είχε προτρέψει τις ΗΠΑ να επανεξετάσουν την αποχώρησή τους από τον ΠΟΥ, υπογράμμισε ότι για να είναι πραγματικά έτοιμος ο πλανήτης για μια επόμενη υγειονομική κρίση θα πρέπει να «συνεχίσουμε να επικεντρωνόμαστε στην καθολική κάλυψη υγείας, τα ισχυρά συστήματα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και τις επενδύσεις στην πρόληψη, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση που δεν αφήνουν κανέναν πίσω.
«Η επόμενη έκτακτη ανάγκη για την υγεία πρέπει να μας βρει ενωμένους και ανθεκτικούς, δίνοντας προτεραιότητα στην υγεία ως θεμέλιο της κοινωνικής και οικονομικής σταθερότητας» ξεκαθάρισε ο εκπρόσωπος του ΠΟΥ στην Ελλάδα.
Η Θεσσαλονίκη, ο Εχίνος και η αυτοκριτική
Το 2022 είναι η χρονιά της εξομάλυνσης ενώ τον Μάιο του 2023, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σημαίνει το «τέλος» της πανδημίας.
Με τη χρονική απόσταση των δύο ετών, η αυτοκριτική για τα όσα έγιναν ή δεν έγιναν είναι πλέον πιο εύκολη.
«Ασφαλώς, εκ των υστέρων, πολλά μπορούμε να πούμε ότι θα μπορούσαν να έχουν γίνει καλύτερα, ότι στην τάδε ή τη δείνα περίπτωση, για παράδειγμα, κάναμε λάθος. Θα πρέπει να θυμόμαστε όμως πως, μέσα στη χειρότερη υγειονομική κρίση που γνώρισε ο μεταπολεμικός κόσμος, κληθήκαμε να αυτοσχεδιάσουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό, εφόσον δεν υπήρχε εμπειρία από τίποτα παρόμοιο με την πανδημία COVID-19. Αυτό δεν είναι δικαιολογία, είναι απλώς η πραγματικότητα» εξηγεί ο Νίκος Χαρδαλιάς, θέτοντας το ζήτημα στην πραγματική του διάσταση.
Αναφέρεται, μάλιστα, συγκεκριμένα στο παράδειγμα της Θεσσαλονίκης, που εκείνη την εποχή είχε προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις:
«Έπρεπε να έχουμε επιβάλει νωρίτερα το lockdown στη Θεσσαλονίκη; Σήμερα μπορώ να πω ότι ίσως και να έπρεπε να είχαμε ενεργήσει νωρίτερα, καθώς είχαμε από πολλές ημέρες πριν έντονες αρνητικές ενδείξεις για τη μετάδοση του ιού στην πόλη».
Διηγείται παράλληλα, ότι δεν θα ξεχάσει ποτέ την περίπτωση του Εχίνου της Ξάνθης, ενός μεγάλου χωριού με περίπου 3.500 κατοίκους, στην συντριπτική τους πλειονότητα μουσουλμάνοι.
«Μολονότι με βοήθησαν πολύ ο δήμαρχος της περιοχής και διάφοροι τοπικοί παράγοντες, ήταν πολύ δύσκολο να πείσω τους κατοίκους του Εχίνου να τηρήσουν το lockdown. Έφτασα να σκέφτομαι κι εγώ ο ίδιος μήπως κάνω λάθος που τους πιέζω. Επέμεινα όμως και τους υποσχέθηκα μάλιστα πως θα επέστρεφα στον Εχίνο, για να τους δω όλους και να τους σφίξω το χέρι, όταν θα παίρναμε ξανά πίσω τη ζωή μας. Και αυτό έγινε πράγματι: Όταν πήγα ξανά στον Εχίνο, οι κάτοικοι άνοιξαν τα σπίτια τους, με αγκάλιασαν, ήταν σαν μια μεγάλη γιορτή φιλίας και απελευθέρωσης. Μου χάρισαν μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές της ζωής μου» δηλώνει ο περιφερειάρχης Αττικής.
Και καταλήγει λέγοντας:
«Σε κάθε περίπτωση -και δεν θα σταματήσω να το λέω- πολύτιμος σύμμαχος σε εκείνη την τόσο δύσκολη και πρωτόγνωρη περίοδο ήταν η κοινωνία, οι Ελληνίδες και οι Έλληνες με την ωριμότητα που επέδειξαν στην τήρηση των μέτρων. Και είμαι πλέον βέβαιος ότι από εκείνη τη δοκιμασία βγήκαμε όλοι μας πιο δυνατοί. Ήταν ένα πολύτιμο μάθημα ευθύνης, ένα στοίχημα ευθύνης για όλους μας».
Πηγή:
