Μνημείο τιμής και μνήμης των Θρακών προσφύγων στο Διδυμότειχο

Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη (Καστροπολίτη)

- Χορηγούμενη-

Κυριακή 15 Μαΐου 2022, μία ημερομηνία που θα μείνει βαθιά χαραγμένη στη θύμηση μας, καθώς την ημέρα αυτή που η Θράκη και η ιστορική πόλη του Διδυμοτείχου, γιόρτασαν τα 102 χρόνια από την απελευθέρωσή και ενσωμάτωσή τους στη μητέρα Ελλάδα, αποκαταστάθηκε μία παράλειψη, μία αμέλεια (χρησιμοποιώ επιεικείς όρους) πολλών δεκαετιών. Χάριν λοιπόν στην πρωτοβουλία των πέντε Διδυμοτειχιτών (Τριανταφυλλάκη Κωνσταντίνου, Παντελή Αθανασιάδη, Σίσσυς Καζακίδου, Ελένης Τσελεμπίδου και του υπογράφοντος το παρόν κείμενο), στη συλλογική εκπροσώπηση από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Διδυμοτείχου και Περιφερείας εν Αθήναις, στις χρηματικές συνεισφορές των απανταχού Θρακιωτών και φίλων της Θράκης, στην υπέροχη δουλειά του συντοπίτη μας γλύπτη κ. Γιάννη Ιωαννίδη και την υποστήριξη του Δήμου Διδυμοτείχου, πλέον το ηρώο της πόλης μας, θα κοσμεί και το μνημείο «Τιμής και Μνήμης των Θρακών Προσφύγων».

Θα πρέπει να τονίσουμε, ότι το μνημείο αφορά όλους τους Θράκες πρόσφυγες, και από την Ανατολική Ρωμυλία (Βόρεια Θράκη) και από την Ανατολική Θράκη, οι οποίοι από τα τέλη του 19^ου αιώνα και τις αρχές του 20^ου υπέστησαν πρώτοι από όλα τα παρακλάδια του Ελληνισμού, τις γενοκτονικές συμπεριφορές Βουλγάρων και Τούρκων. Με αποτέλεσμα να υποφέρουν πολλά δεινά στις πατρογονικές τους εστίες, όντας θύματα του Πανσλαβισμού και του Παντουρκισμού, και να εξαναγκαστούν να ξεριζωθούν αφήνοντας πίσω τους μία μάνα Θρακική γη, όπου για χιλιετίες την καλλιεργούσαν με το ιδιαίτερο Θρακιώτικο μεράκι, παράλληλα πάντα με την καλλιέργεια και ανθοφορία του Ελληνορθόδοξου πολιτισμού. Αδιάψευστοι μάρτυρες αυτού του πολιτισμού είναι τα πολλά προχριστιανικά και μεταχριστιανικά μνημεία, που έχουν ανακαλυφθεί και συνεχίζουν να ανακαλύπτονται, σε όλο τον γεωγραφικό χώρο της ιστορικά ενιαίας Θράκης.

Πριν αναφερθώ στην περιγραφή του μνημείου μας, οφείλω να συγχαρώ τον δημιουργό του, τον αγαπητό φίλο και συντοπίτη μας, γλύπτη, απόφοιτο του Προπαρασκευαστικού και Επαγγελματικού Σχολείου Καλών Τεχνών Πανόρμου της Τήνου κ. Γιάννη Ιωαννίδη, για την υπέροχη δουλειά που έκανε.

Το μνημείο είναι κατασκευασμένο από μασίφ λευκό μάρμαρο Θάσου. Στη βάση του επιλέξαμε μαζί με την ονομασία του «Μνημείο Τιμής και Μνήμης των Θρακών Προσφύγων» να αναγραφεί και η χαρακτηριστική πρώτη στροφή από το ποίημα του Κωστή Παλάμα ¨Το σπίτι που γεννήθηκα¨ : «το σπίτι που γεννήθηκα και ας το πατούν οι ξένοι / στοιχειό είναι και με προσκαλεί, ψυχή και με προσμένει». Επάνω από τη βάση υπάρχει ένα δάφνινο στεφάνι και στη μέση ένας Σταυρός. Δεν θα μπορούσε βέβαια να λείπει ο Σταυρός, καθώς ως άδολα σφάγια, όπως και ο Χριστός μας, οι πρόγονοί μας σήκωσαν τον δικό τους Σταυρό και διάβηκαν την πορεία προς τον δικό τους Γολγοθά. Θα μπορούσαν βέβαια να αρνηθούν το Σταυρό να αλλαξοπιστήσουν, και έτσι να παραμείνουν στα σπίτια τους και να μη χάσουν την ζωή και την περιουσία τους. Δεν το έκαναν όμως, επέλεξαν το δρόμο του μαρτυρίου, ομολογώντας την Πίστη τους και την Ελληνική τους καταγωγή. Πίστη και Πατρίδα, με αυτά τα εφόδια ρίζωσαν στους νέους τόπους που πήγαν, και αυτά τα εφόδια μας άφησαν παρακαταθήκη, στην πορεία αυτή βέβαια αντιμετώπισαν πλύστες όσες δυσκολίες και για το λόγο αυτό είναι άξιοι στεφάνου.

Επάνω από το στεφάνι και το σταυρό βλέπουμε τον άντρα Θράκα και τη γυναίκα Θρακιώτισσα, το θρακιώτικο ζευγάρι, με τις παραδοσιακές φορεσιές, στους οποίους ο γλύπτης μας, απέδωσε μία υπέροχη εκφραστικότητα στα πρόσωπα, που προσδίδει πόνο και αντοχή, πίστη και ελπίδα !!!

Επάνω από το ζευγάρι υπάρχει ένα αέτωμα, το οποίο ως αρχιτεκτονικό δημιούργημα των Αρχαίων Ελλήνων μαρτυρά την αυτονόητη Ελληνική καταγωγή των Θρακών, καθώς και την από χιλιετιών παρουσία τους στον ενιαίο Θρακικό χώρο. Και τέλος, πάνω από το αέτωμα υπάρχει η φλόγα, που συμβολίζει τη μνήμη που θα πρέπει να διατηρούμε πάντα ζεστή και φωτεινή, ώστε να μη ξεχνάμε τις θυσίες, την προσφορά και τους αγώνες των προγόνων μας.

Θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε, πως το μνημείο μας δεν δημιουργήθηκε από αισθήματα μισαλλοδοξίας ή φανατισμού, τουναντίον, το μνημείο δημιουργήθηκε από αισθήματα αγάπης και τιμής προς τους Θράκες προγόνους μας, καθώς και για να αποκατασταθεί μία ιστορική παράληψη δεκαετιών.

Δεν πρέπει βεβαίως να επαναπαυόμαστε και να θεωρούμε ότι πράξαμε το χρέος μας προς τους Θράκες προγόνους μας, με την δημιουργία του υπόψη μνημείου ή οποιουδήποτε άλλου ανάλογου μνημείου. Καθήκον και υποχρέωση μας είναι, όλοι οι Φορείς της Θράκης να στηρίξουμε την προσπάθεια της Ε.ΠΟ.Φ.Ε για να αναγνωριστεί επιτέλους η 6η Απριλίου ως «Εθνική Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού», της γενοκτονίας εναντίον των Ελλήνων που ζούσαν στην ενιαία Θράκη, κατά αντιστοιχία της 19ης Μαΐου για τους Έλληνες του Πόντου και της 14ης Σεπτεμβρίου για τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, υιοθετώντας τα σχετικά νομικά κείμενα και προεδρικά διατάγματα. Να θυμίσω ότι η 6^η Απριλίου (η οποία έχει άμεση αναφορά στο Μαύρο Πάσχα των Θρακών το 1914) επιλέχθηκε και καθιερώθηκε να τιμάται ως Εθνική Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Θρακικού Ελληνισμού, με σχετικό ψήφισμα τον Ιούνιο του 2006, στο 7ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, το οποίο έλαβε χώρα στο Διδυμότειχο.

Θα ήταν παράληψή μου να μην αναφέρω, ότι φέτος τον Οκτώβριο του 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον οριστικό ξεριζωμό των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, και αυτό βεβαίως το γεγονός αποτέλεσε έναν επιπλέον λόγο, ώστε να δημιουργηθεί το μνημείο μας εντός του τρέχοντος έτους. Με αφορμή λοιπόν αυτήν την θλιβερή επέτειο, θα κλείσω το κείμενό μου με ένα ποίημα του συντοπίτη μας ποιητή Αυγερινού Μαυριώτη, ο οποίος κατάγεται από το χωριό Αμόριο της πάλαι ποτέ επαρχίας Διδυμοτείχου (μέλος προσφυγικής οικογένειας από την Ανατολική Θράκη).

Το ποίημα έχει τίτλο «Αυτός ο τόπος» και είναι αφιερωμένο στην Ανατολική Θράκη :

Αυτός ο τόπος που δεν έμαθες

να συλλαβίζεις τ΄ όνομά του,

δεν σε ακούει

Τα όρθια αγάλματα,

οι αρχαίες κολόνες,

τα μαύρα κυπαρίσσια στην Αγιά Σοφιά,

σκύβουν στον άνεμο,

δεν σε ακούνε

Στα λαβωμένα κάστρα,

τα σκισμένα λάβαρα,

του Διγενή τ’ ορθόκορμο Δεντρί