Μήνυμα της Ιεράς Συνόδου προς τους μαθητές για την εορτή των Τριών Ιεραρχών

- Χορηγούμενη-

Ἀ­γα­πητά μας παι­διά,

 Εἶ­ναι κοι­νῶς πα­ρα­δε­κτό ὅ­τι ζοῦ­με σέ μι­ά κοι­νω­νί­α, ἡ ὁποία ἀν­τι­με­τω­πί­ζει ποι­κι­λό­μορ­φα προ­βλή­μα­τα καί δύ­σκο­λες κα­τα­στά­σεις. Γι­’ ­αὐ­τό ἔ­χου­με ἀ­νάγ­κη ἀ­πό πρό­τυ­πα καί φω­τει­νά πα­ρα­δείγ­μα­τα, τά ὁ­ποῖ­α θά εἶ­ναι γι­ά ὅ­λους ἐ­μᾶς πολύτιμος ἐ­πι­στη­ριγ­μός.

 Τέ­τοι­α ζων­τα­νά πα­ρα­δείγ­μα­τα εἶ­ναι καί οἱ Τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες, φω­στῆ­ρες ὑ­πέρ­λαμ­προι τοῦ σύμ­παν­τος κό­σμου. Ὁ­ Μέ­γας Βα­σί­λει­ος, ἄν­δρας ἐ­νά­ρε­τος καί εὐ­λα­βής, τοῦ ὁ­ποί­ου ἡ φω­νή, ὅπως ἀ­κοῦ­με στόν Ἐ­πι­τά­φι­ο Λό­γο πού ἐκ­φω­νή­θη­κε ἀ­πό τόν ἅγι­ο Γρη­γό­ρι­ο τόν Θε­ο­λό­γο, ἀ­κουγό­ταν σάν βρον­τή, δι­ό­τι ὁ βί­ος του ἔ­λαμ­πε σάν ἀ­στρα­πή. Ὁ Γρη­γό­ρι­ος ὁ Θε­ο­λό­γος, κοσμημέ­νος μέ σπά­νι­ες ἀ­ρε­τές καί τρι­σόλ­βι­ος δι­δά­σκα­λος, ὁ ὁποῖος ἐπα­ξί­ως ὀνο­μά­στη­κε θε­ο­λό­γος. Καί τέ­λος, ὁ Ἰ­ω­άν­νης ὁ Χρυ­σό­στο­μος, ὁ ὁ­ποῖ­ος μέ τούς ἐμ­πνευ­σμέ­νους λό­γους του καί τή ρη­το­ρι­κή του εὐ­φρά­δει­α, ὑ­πε­ρέ­βα­λε τούς ρή­το­ρες ὅ­λων τῶν ἐ­πο­χῶν.

Οἱ Τρεῖς Καπ­πα­δό­κες Πα­τέ­ρες, ἱ­ε­ρουρ­γοί τῶν θεί­ων Μυ­στη­ρί­ων, δι­α­λάμ­πουν στό στε­ρέ­ω­μα τῆς οἰ­κου­μέ­νης, ἐκ­πέμπο­ντας φῶς καί θε­ϊ­κή λάμ­ψη. Ὁ κα­θέ­νας ἀ­πό αὐ­τούς συ­νέ­βα­λε τά μέ­γι­στα στήν προ­ώ­θη­ση τῆς γνώ­σε­ως καί τῆς σο­φί­ας, ἀλ­λά καί στήν καλ­λι­έρ­γει­α τῆς θε­ο­λο­γι­κῆς σκέ­ψε­ως, καί γι’ αὐ­τόν τόν λό­γο τι­μῶν­ται ὡς προ­στά­τες τῶν ἑλ­λη­νι­κῶν γραμ­μά­των, ἀλ­λά καί ὡς ἐμ­πνευ­στές τό­σο γι­ά τούς μα­θη­τές, ὅ­σο καί γι­ά τούς εὐ­σε­βεῖς ἐ­πι­στή­μο­νες καί τούς ὑ­πεύ­θυ­νους πνευ­μα­τι­κούς δι­δα­σκά­λους.

Ὡστόσο, ὅ­λος αὐ­τός ὁ θαυ­μα­σμός, στά βυ­ζαν­τι­νά χρό­νι­α καί συγ­κε­κρι­μέ­να τόν ἑν­δέ­κα­το αἰ­ῶ­να ἐ­πί Ἀ­λε­ξί­ου Κο­μνη­νοῦ, με­τε­τρά­πη σέ φι­λο­νι­κί­α με­τα­ξύ τῶν ἐλ­λο­γί­μων καί ἐ­να­ρέ­των ἀν­δρῶν. Μι­ά ἔ­ρι­δα ὡς πρός τήν ἀ­ξί­α ἑ­νός ἑ­κά­στου ἐξ αὐ­τῶν. Ἔτ­σι, τά πλή­θη τῶν Χρι­στι­α­νῶν χω­ρί­στη­καν σέ τρεῖς πα­ρα­τά­ξεις. Ἄλ­λοι ὀ­νο­μά­ζον­ταν Ἰ­ω­αν­νί­τες, ἄλ­λοι Βα­σι­λεῖ­τες καί ἄλ­λοι Γρη­γο­ρί­τες. Οἱ πρῶ­τοι θε­ω­ροῦ­σαν τόν Ἰ­ω­άν­νη τόν Χρυ­σό­στο­μο ἀ­πα­ρά­μιλ­λο καί μο­να­δι­κό ἑρ­μη­νευ­τή τῶν Θεί­ων Γρα­φῶν. Οἱ δεύ­τε­ροι, προ­έ­βα­λαν τήν κοι­νω­νι­κή καί φι­λαν­θρω­πι­κή δρά­ση τοῦ Με­γά­λου Βα­σι­λεί­ου, θε­ω­ρών­τας τήν πε­ρί­φη­μη Βα­σι­λει­ά­δα ἔρ­γο μο­να­δι­κῆς ἀ­ξί­ας, ἀ­φοῦ μέ­σα σ’ ­αὐ­τήν ὑ­πῆρ­χαν ξε­νῶ­νες, νο­σο­κο­μεῖ­α καί γη­ρο­κο­μεῖ­ο, ὅ­που θε­ρα­πεύ­ον­ταν οἱ ἀ­νάγ­κες τῶν ἐν­δε­ῶν ἀ­δελ­φῶν. Ἀλ­λά καί ἡ τρί­τη ὁ­μά­δα, ἔ­χον­τας ἰ­σχυ­ρά ἐ­πι­χει­ρή­μα­τα, τό­νι­ζε τή συγ­γρα­φι­κή δεινό­τη­τα τοῦ Γρη­γο­ρί­ου, ἀλ­λά καί τήν ποι­μαν­τι­κή δρά­ση καί φρον­τί­δα πού ἐ­πέ­δει­ξε γι­ά τήν προ­στα­σί­α τοῦ ποι­μνί­ου του ἀ­πό τούς αἱ­ρε­τι­κούς.

Ἡ ὅ­λη ἀν­τι­πα­λό­τη­τα θά λή­ξει μέ τήν ἐμ­πνευ­σμέ­νη ἰ­δέ­α τοῦ Ἰ­ω­άν­νου Εὐ­χα­ΐ­των. Ὁ σο­φός ἐ­πί­σκο­πος σκέφθη­κε, με­τά ἀ­πό θεῖ­ο φω­τι­σμό, νά συν­τά­ξει Ἱ­ε­ρά Ἀ­κο­λου­θί­α καί νά συ­νε­ορ­τά­ζον­ται τήν ἴ­δι­α μέ­ρα οἱ «τρεῖς μέ­γι­στοι φω­στῆ­ρες τῆς τρι­ση­λί­ου Θε­ό­τη­τος»[1].

Αὐ­τός ὁ κοι­νός ἑ­ορ­τα­σμός, τήν 30ή Ἰ­α­νου­α­ρί­ου, μᾶς δί­δει τήν εὐ­και­ρί­α νά δι­α­πι­στώ­σου­με ὅ­τι καί οἱ Τρεῖς Καπ­πα­δό­κες Πα­τέ­ρες ἀ­φουγ­κρά­ζον­ταν τόν παλ­μό τῆς κοι­νω­νί­ας καί τίς δι­α­χρο­νι­κές ἀ­νάγ­κες τοῦ κοι­νω­νι­κοῦ ἱ­στοῦ. Ἔ­θε­σαν ὡς κέν­τρο τῆς δι­δα­σκα­λί­ας τους τόν ἄν­θρω­πο καί προ­σπά­θη­σαν μέ­σα ἀ­πό τήν προ­βο­λή τῆς ἐ­νά­ρε­της ζω­ῆς νά ἐ­πα­να­φέ­ρουν τό ἀν­θρώ­πι­νο πλά­σμα στήν ἀρ­χι­κή δό­ξα καί πα­ρα­δει­σέ­νι­α κα­τά­στα­ση.

Τό­σο κα­τά τή δι­άρ­κει­α τοῦ τε­τάρ­του αἰώ­να, κα­τά τόν ὁποῖ­ο ἔ­ζη­σαν οἱ σή­με­ρα τι­μώ­με­νοι Πα­τέ­ρες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας, ὅ­σο καί στή σύγ­χρο­νη ἐ­πο­χή, τό ἀν­θρώ­πι­νο γέ­νος ­βί­ω­σε καί ἐξα­κο­λου­θεῖ νά βι­ώ­νει τήν ἀ­πελ­πι­σί­α, τόν πό­νο καί τή θλί­ψη. Ἑ­πο­μέ­νως, εἶ­ναι δι­α­χρο­νι­κή ἡ ἀ­νάγ­κη νά ἀ­να­ζη­τή­σου­με τήν εὐ­τυ­χί­α καί τή χα­ρά, καί νά ἀ­να­κα­λύ­ψου­με τό ἀ­λη­θι­νό νό­η­μα τῆς ζω­ῆς.

Αὐ­τό τό οὐ­σι­α­στι­κό πε­ρι­ε­χό­με­νο στή ζω­ή τοῦ ἀν­θρώ­που ἀ­να­ζη­τοῦν καί οἱ Τρεῖς δι­δά­σκα­λοι τῆς οἰ­κου­μέ­νης, μι­λών­τας γι­ά ἐ­πα­να­προσ­δι­ο­ρι­σμό τῆς σχέ­σεώς μας μέ τόν Θε­ό καί γι­ά συ­νε­χή ἀ­γώνα κα­τά τῆς ἀ­δι­κί­ας, τῆς ἀ­νι­σό­τη­τας, τῆς πε­ρι­φρό­νη­σης τῆς ἀν­θρώ­πι­νης προ­σω­πι­κό­τη­τας καί τῆς βί­ας. Ἡ τε­λευ­ταί­α, δυ­στυ­χῶς, ἔ­χει κά­νει ἔν­το­νη τήν παρου­σί­α της καί στόν χῶ­ρο τοῦ σχο­λεί­ου, ἀ­φοῦ πο­λύ συ­χνά γι­νό­μα­στε μάρ­τυ­ρες βιαι­ο­πρα­γί­ας με­τα­ξύ τῶν ­μα­θη­τῶν, ἀλλά καί γε­νι­κό­τε­ρα ἀκραί­ων συμ­πε­ρι­φο­ρῶν.

Καί στόν εὐ­ρύ­τε­ρο χῶ­ρο τῆς κοι­νω­νί­ας μας δέν ἐλ­λεί­πουν φαι­νό­με­να βί­ας καί ἐγ­κλη­μα­τι­κό­τη­τας, ἰ­δι­αί­τε­ρα τά τε­λευ­ταῖ­α χρό­νι­α. Πῶς ὅ­μως φτά­σα­με σέ αὐ­τό τό θλι­βε­ρό φαι­νό­με­νο; Ἀπάν­τη­ση σέ αὐ­τό τό ἐ­ρώ­τη­μα δί­δει ἕ­νας ἐκ τῶν σή­με­ρα ἑορταζο­μέ­νων Ἁ­γί­ων. Ὁ Οἰ­κου­με­νι­κός Δι­δά­σκα­λος τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας Ἰ­ω­άν­νης ὁ Χρυ­σό­στο­μος, ἄ­ρι­στος ψυ­χο­γρά­φος τοῦ ἀν­θρώ­που καί ἑρ­μη­νευ­τής ὅ­λης σχε­δόν τῆς Ἁ­γί­ας Γρα­φῆς, δι­α­τεί­νε­ται ὅ­τι ἡ αἰ­τί­α τῶν προ­βλη­μά­των τῆς κοι­νω­νί­ας καί τῆς ἐ­πι­κρά­τη­σης τῆς βί­ας εἶ­ναι ἡ δι­ε­φθαρ­μέ­νη προ­αί­ρε­ση τοῦ ἀν­θρώ­που καί ἡ κα­κή χρή­ση τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας[2].

Ἡ ἐ­λευ­θε­ρί­α ἦταν ὄν­τως ἕ­να ὕ­ψι­στο δῶ­ρο τοῦ Θε­οῦ πρός τούς πρω­το­πλά­στους, τήν ὁ­ποί­α δυ­στυ­χῶς δέν δι­α­χει­ρί­σθη­καν σω­στά, μέ ἀ­πο­τέ­λε­σμα νά ἔ­χου­με τήν πτώ­ση καί τήν εἰ­σβο­λή τῶν πα­θῶν[3]. Ὡς ἐκ τούτου, ὁ χρυ­σορ­ρή­μων Πα­τέ­ρας ὑ­πο­στη­ρί­ζει ὅ­τι αἰ­τί­α τοῦ κα­κοῦ δέν εἶ­ναι ὁ Θε­ός, ἀλ­λά ἡ κα­κή χρή­ση τοῦ αὐ­τε­ξου­σί­ου ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ἡ ἁ­πλο­ϊ­κή δι­ή­γη­ση τοῦ βι­βλί­ου τῆς Γε­νέ­σε­ως, ἡ ὁ­ποί­α πε­ρι­φρο­νεῖ­ται ἀ­πό πολ­λούς, ἐμ­πε­ρι­έ­χει αὐ­τές τίς οὐ­σι­α­στι­κές ἀ­λή­θει­ες, τίς ὁ­ποῖ­ες φω­τί­ζει ἔ­τι πε­ραι­τέ­ρω αὐ­τός πού ἐ­δέ­χθη τή θεί­α χά­ρη ἀ­πό τούς οὐ­ρα­νούς καί πού μέ τά χεί­λη του δι­δά­σκει ὅ­λους τούς ἀν­θρώ­πους.

Ὁ ἄν­θρω­πος, ὁ ὁποῖος μέ­χρι ἐ­κεί­νη τή στιγ­μή βρισκό­ταν σέ ἁρ­μο­νι­κή σχέ­ση μέ τόν δη­μι­ουρ­γό Του καί τά ἄ­λο­γα πλά­σμα­τα καί κα­τοι­κοῦ­σε στόν Πα­ρά­δει­σο, ἀ­πο­μα­κρύνεται ἀ­πό τόν πλάστη του. Ὁ Θε­ός ἀ­δι­αμ­φι­σβή­τη­τα δέν παύ­ει ν’ ­ἀ­γα­πᾶ τόν ἄν­θρω­πο, ἀλ­λά ἀ­να­μέ­νει τήν ἐ­πι­στρο­φή τοῦ πλά­σμα­τός Του στήν πα­τρι­κή ἀγ­κά­λη.

Αὐ­τή ἡ θε­ϊ­κή ἀ­γά­πη ἀ­πο­κα­λύ­πτε­ται πε­ρί­τρα­να στό πρό­σω­πο τοῦ Ἰησοῦ Χρι­στοῦ. Καί αὐ­τό τό πρό­σω­πο προ­βάλ­λουν οἱ Τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες ὡς τή μο­να­δι­κή λύ­ση σέ ὅ­λα τά προ­βλή­μα­τα τοῦ ἀν­θρώ­που καί ἰ­δι­αι­τέ­ρως στό πρό­βλη­μα τῆς βί­ας. Πι­στεύ­ουν ἀ­κρά­δαν­τα ὅ­τι μό­νο μέ τή βο­ή­θει­α τοῦ Χρι­στοῦ θά ἀ­πο­κτή­σου­με τήν εἰ­ρή­νη καί πλέ­ον ἡ βί­α δέν θά ἔ­χει θέ­ση στίς καρ­δι­ές μας, ἀ­φοῦ θά βλέ­που­με ὅ­λους τούς ἀν­θρώ­πους ὡς ἀ­δελ­φούς μας.

Ἀ­γα­πη­τά μας παι­δι­ά, σᾶς εὐ­χό­μα­στε κα­λή πρό­ο­δο καί σᾶς κα­λοῦ­με νά ἀ­φουγ­κρα­στεῖ­τε τό μή­νυ­μα τῶν Τριῶν Ἱ­ε­ραρ­χῶν, ξε­δι­ψών­τας μέ τά σω­τή­ρι­α νά­μα­τα τῆς δι­δα­σκα­λί­ας τους καί ἀ­πο­κτών­τας ὄ­χι μό­νο τή σο­φί­α τῶν γραμ­μά­των, ἀλ­λά κυ­ρί­ως τήν εἰ­ρή­νη τοῦ Χρι­στοῦ καί τή γα­λή­νη στίς καρ­δι­ές σας.

Μέ πατρική στοργή καί ἀγάπη

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος

† Ὁ Ἀθηνῶν ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος

καί τά μέλη τῆς Δι­αρ­κοῦς Ἱ­ε­ρᾶς Συ­νό­δου

[1] Ἀπολυτίκιο Τριῶν Ἱεραρχῶν.

^[2] Ἰωάννου Χρυσοστόμου, «Εἰς πρός Γαλάτας Ὁμιλίαν», Patrologia Graeca, ἐπιμ. ἔκδ. J. Μigne, τόμ. 61, στίχ. 618.

^[3] ὅ.π. τόμ. 60, στίχ. 507.

- Χορηγούμενη-