Ως οικονομολόγος, προοδευτικός αριστερός πολίτης και πρώην βουλευτής, θεωρώ αναγκαίο να τοποθετηθώ για το νομοσχέδιο που αφορά τον κατώτατο μισθό και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, το οποίο συζητείται και ψηφίζεται σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής. Το νομοσχέδιο αυτό, παρά τις επικοινωνιακές του διακηρύξεις, παγιώνει ανισότητες, συντηρεί την εργασιακή φτώχεια και υπονομεύει τις θεμελιώδεις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Παραπομπή σε αυθαίρετες αποφάσεις και περιφρόνηση των κοινωνικών εταίρων
Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του νομοσχεδίου είναι η παραπομπή κρίσιμων ζητημάτων, όπως ο κατώτατος μισθός και η ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, σε μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι αποφάσεις θα λαμβάνονται αυθαίρετα, χωρίς διαβούλευση στη Βουλή ή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, όπως η ΓΣΕΕ και ο ΣΕΒ, που έχουν εκφράσει την κοινή τους θέση υπέρ της επιστροφής στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Αυτή η πρακτική υπονομεύει τη δημοκρατία και στερεί από την κοινωνία τη διαφάνεια και τη δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής στη διαμόρφωση κρίσιμων πολιτικών.
Συλλογικές διαπραγματεύσεις: Αναγκαία επανεκκίνηση
Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ μακριά από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προβλέπει ότι το 80% των εργαζομένων πρέπει να καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις. Στη χώρα μας, το ποσοστό αυτό δεν ξεπερνά το 25%-30%. Το νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνει καμία ουσιαστική πρόβλεψη για την ενίσχυση αυτού του ποσοστού και, αντί να καταρτίσει ένα σαφές σχέδιο, παραπέμπει το ζήτημα στο μέλλον.
Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις δεν είναι πολυτέλεια, αλλά θεμελιώδης μηχανισμός κατανομής του πλούτου, ενίσχυσης των δικαιωμάτων των εργαζομένων και διαμόρφωσης ενός παραγωγικού μοντέλου υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Γιατί ο κατώτατος μισθός δεν πρέπει να ορίζεται αλγοριθμικά
Το νομοσχέδιο εισάγει έναν μηχανισμό αλγοριθμικού προσδιορισμού του κατώτατου μισθού, βασισμένου στον πληθωρισμό και τη γενική παραγωγικότητα, έως το 2028. Αυτή η πρόβλεψη στερεί από τον κατώτατο μισθό τη δυνατότητα ουσιαστικών αυξήσεων και παραβλέπει την ιδιαιτερότητα της ελληνικής οικονομίας, όπου η φτώχεια πλήττει 3 ή 4 στα 10 νοικοκυριά.
Η φτώχεια δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω αλγορίθμων. Ο κατώτατος μισθός πρέπει να αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς από τον πληθωρισμό και την παραγωγικότητα, ώστε να λειτουργεί ως εργαλείο μείωσης της φτώχειας και ενίσχυσης του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων.
Κοινωνική αδικία και επικίνδυνες ανισότητες
Η εικόνα της ελληνικής οικονομίας είναι παραπλανητική. Ενώ κυκλοφορεί πολύ χρήμα στις ανώτερες τάξεις και στα “ρετιρέ” της διαπλοκής, η μισθωτή εργασία παραμένει σε διαδικασία αποπληθωρισμού. Η αδυναμία επίτευξης πραγματικών αυξήσεων εντείνει την κοινωνική αδικία, με τα κέρδη να αυξάνονται και τις αξίες γης και ακινήτων να εκτοξεύονται, ενώ η αξία της εργασίας υποχωρεί.
Η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, που εφαρμόστηκε κατά την περίοδο των μνημονίων, έχει αφήσει βαθιά σημάδια στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Η μείωση των μισθών ως εργαλείο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας απέτυχε να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα και οδήγησε σε διεύρυνση των ανισοτήτων και της φτώχειας.
Η διατήρηση αυτής της κατάστασης δεν είναι βιώσιμη. Είτε θα ξεκινήσει μια δύσκολη αλλά ουσιαστική διαδικασία παραγωγικών συλλογικών διαπραγματεύσεων είτε η κοινωνική ένταση θα οδηγήσει σε εκρήξεις. Η προσκόλληση σε αλγοριθμικά τρικ και η διατήρηση ενός μνημονιακού καθεστώτος στις εργασιακές σχέσεις δεν αποτελούν λύση, αλλά πρόκληση απέναντι στις ανάγκες της κοινωνίας.
Η ανάγκη για ένα νέο παραγωγικό πρότυπο
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο παραγωγικό πρότυπο, βασισμένο στην υψηλή προστιθέμενη αξία και τις αυξημένες αμοιβές, ώστε να αντιμετωπίσει τη διαρροή ταλέντου (brain drain) και να δημιουργήσει συνθήκες επιστροφής εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού (brain gain).
Αναγκαίες ρυθμίσεις που καταργήθηκαν με τα μνημόνια
Η επαναφορά βασικών ρυθμίσεων που καταργήθηκαν την εποχή των μνημονίων είναι κρίσιμη για την προστασία των εργαζομένων και την ενίσχυση της αγοράς εργασίας. Ενδεικτικά:
• Την επαναφορά της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης στην περίπτωση συρροής συλλογικών συμβάσεων.
• Την επαναφορά της δυνατότητας μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία.
• Την κατάργηση των διατάξεων περιορισμού των δημοκρατικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων.
• Την επαναφορά του 13ου και του 14ου μισθού στους εργαζομένους του Δημοσίου, για την ενίσχυση του εισοδήματος και της αγοραστικής τους δύναμης.
Το νομοσχέδιο που συζητείται σήμερα δεν προσφέρει λύσεις, αλλά συντηρεί τα προβλήματα. Είναι ώρα για μια νέα κατεύθυνση, βασισμένη στη δικαιοσύνη, τη διαφάνεια και τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος για όλους τους εργαζομένους.
