Περιβαλλοντικές Οργανώσεις ζητούν από την ΕΕ να σταματήσει τη συστηματική παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας στην Ελλάδα εις βάρος της φύσης. Η περίπτωση της εγκατάστασης ΑΣΠΗΕ στον Έβρο.
Καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συστηματική και κατάφωρη παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας από την Ελληνική Δημοκρατία κατέθεσαν στις 14 Φεβρουαρίου 2020, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, η Καλλιστώ και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης.
Ο λόγος που οδήγησε στην καταγγελία αυτή είναι η συστηματική αδειοδότηση και εγκατάσταση βιομηχανικής κλίμακας ΑΣΠΗΕ (Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας) εντός προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.
Τα αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία, με βάση δεδομένα δορυφορικής τηλεμετρίας, δείχνουν ότι οι συγκεκριμένοι ΑΣΠΗΕ θα έχουν επιβλαβείς συνέπειες για την ακεραιότητα των ευαίσθητων οικοτόπων και θα αποτελέσουν απειλή για τη βιοποικιλότητα. Τα πουλιά, και ειδικά ορισμένα κρισίμως απειλούμενα και προστατευόμενα είδη όπως το Όρνιο, ο Μαυρόγυπας και ο Ασπροπάρης, αλλά και τα χειρόπτερα (νυχτερίδες), θα έχουν αυξημένη θνησιμότητα εξαιτίας των προσκρούσεων στους έλικες των ανεμογεννητριών, προστατευόμενα είδη προτεραιότητας της άγριας πανίδας (αρκούδα, λύκος) θα εκτοπιστούν, ενώ θα μειωθεί η αναπαραγωγική τους επιτυχία εξαιτίας της απώλειας ή/και κατάτμησης κρίσιμων θέσεων φωλεοποίησης, ενώ ταυτόχρονα θα απειληθούν προστατευόμενα ενδημικά ή/και απειλούμενα είδη χλωρίδας και πανίδας (λεπιδόπτερα) από την ένταση και έκταση της βιομηχανικής κλίμακας δραστηριότητας εντός των προστατευόμενων περιοχών.
Ειδικότερα, οι επιπτώσεις δεν προέρχονται μόνο από τη λειτουργία των ΑΣΠΗΕ, αλλά επίσης από τις βαριές κατασκευές που τους συνοδεύουν (συνοδά έργα), όπως μεγάλης έκτασης οδοποιία, δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος κ.ά. Επίσης, με το παρόν νομικό καθεστώς αλλά και με την έλλειψη Σχεδίων Διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές, δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθούν πλήρως οι επιπτώσεις των έργων αυτών.
Η καταγγελία βασίζεται στη συστηματική παραβίαση εκ μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας του άρθρου 6, παραγράφου 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Υπενθυμίζεται ότι με βάση την οδηγία αυτή έχει συσταθεί – τόσο στην Ελλάδα όσο και στα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης – το πανευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.
Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι και το Συμβούλιο της Επικρατείας, στις αποφάσεις που εκδίδει για εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000, συχνά δεν συνυπολογίζει τις επιταγές του ενωσιακού δικαίου όσον αφορά τη «δέουσα εκτίμηση» των επιπτώσεων, καθώς εγκρίνει έργα με αποδεδειγμένα σοβαρές επιπτώσεις σε οικότοπους και βιοποικιλότητα.
Επισημαίνουμε ότι, με βάση το άρθρο 6, παράγραφος 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία είναι δεσμευτική τόσο για τη διοίκηση όσο και για τα δικαστήρια, αν οι αρμόδιες εθνικές αρχές διατηρούν έστω και αμφιβολίες ως προς την απουσία επιβλαβών συνεπειών ενός έργου, τότε είναι υποχρεωμένες να ακυρώσουν την εκτέλεσή του.
Στο πλαίσιο της καταγγελίας αυτής, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, η Καλλιστώ και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης αναφέρουν τις υποθέσεις των ΑΣΠΗΕ στα Άγραφα, στον Έβρο και στη Μάνη, καθώς και τη σχεδιαζόμενη εγκατάσταση ανεμογεννητριών στις 14 νησίδες του Νότιου Αιγαίου ως χαρακτηριστικές περιπτώσεις ενός σοβαρού και επείγοντος ζητήματος εθνικής κλίμακας. Οι σχεδιαζόμενοι ΑΣΠΗΕ εντός του δικτύου NATURA αφορούν συνολικά την εγκατάσταση πάνω από 5.000 ανεμογεννητριών.
Η περίπτωση της εγκατάστασης ΑΣΠΗΕ στον Έβρο
Η περιοχή της Θράκης έχει τεράστια ορνιθολογική σημασία για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης υπάρχουν πέντε (5) Ζώνες Ειδικής Προστασίας της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για τα άγρια πτηνά, εκ των οποίων δύο έχουν χαρακτηριστεί Εθνικά Πάρκα και Ειδικές Ζώνες Διατήρησης της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Ιδίως το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου αποτελεί τόπο πανευρωπαϊκής σημασίας, καθώς έχουν παρατηρηθεί 36 από τα 38 είδη ημερόβιων αρπακτικών της Ευρώπης.
Επισημαίνεται ότι τα 103 άτομα του μοναδικού εναπομείναντα στη ΝΑ Ευρώπη πληθυσμού Μαυρόγυπα αναπαράγονται στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς και χρησιμοποιούν την ευρύτερη περιοχή της Θράκης για τροφοληψία.
Στην περιοχή του Έβρου, το Συμβούλιο της Επικρατείας επέτρεψε το 2018 τη δημιουργία δύο ΑΣΠΗΕ (16,1 MW και 12,8 MW). Η περιοχή αμφότερων των ΑΣΠΗΕ εντοπίζεται εντός της ζώνης υψηλής συχνότητας παρουσίας του Μαυρόγυπα, όπου έχει παρατηρηθεί στο πλαίσιο επιστημονικών μελετών αυξημένη θνησιμότητα λόγω πρόσκρουσης σε ανεμογεννήτριες.
Το Δίκτυο NATURA 2000 αποτελεί ένα συνεκτικό, οικολογικό σύνολο προστατευόμενων περιοχών στην Ευρώπη, τόσο χερσαίων όσο και θαλάσσιων. Οι περιοχές που απαρτίζουν το Δίκτυο έχουν οριστεί ειδικά για την προστασία τύπων οικοτόπων και ειδών χλωρίδας, πανίδας και ορνιθοπανίδας τα οποία απαριθμούνται στις Οδηγίες για τη φύση. Τα είδη αυτά προστατεύονται επειδή είναι απειλούμενα, ευάλωτα, σπάνια, ή/και ενδημικά και οι περιοχές επειδή φιλοξενούν εξαιρετικά παραδείγματα οικοτόπων. Το Δίκτυο NATURA 2000 είναι το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευμένων περιοχών παγκοσμίως. Σκοπός του Δικτύου είναι η διασφάλιση της κατάσταση διατήρησης ή η αποκατάσταση σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης των τύπων οικοτόπων και ειδών, για τα οποία αυτές οι περιοχές έχουν οριστεί.
