Ένταση στις σχέσεις Άγκυρας – Ουάσινγκτον έχει πυροδοτήσει η απόφαση της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων να εγκρίνει με συντριπτική πλειοψηφία το ψήφισμα με το οποίο αναγνωρίζεται από τις ΗΠΑ η Γενοκτονία των Αρμενίων, πριν από έναν αιώνα, μια συμβολική αλλά ιστορική ενέργεια που είναι βέβαιο ότι θα υποδαυλίσει νέες εντάσεις με την Τουρκία.
Το αμερικανικό νομοθετικό σώμα, το οποίο ελέγχεται από τους Δημοκρατικούς, ενέκρινε με ψήφους 405 υπέρ έναντι 11 κατά το ψήφισμα αυτό που αναφέρει ότι είναι πολιτική των ΗΠΑ να μνημονεύουν ως γενοκτονία τη σφαγή 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μεταξύ 1915-1923.
Η αντίδραση της Τουρκίας υπήρξε άμεση. Σύμφωνα με το Reuters, αρχικά το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε το ψήφισμα της αμερικανικής Βουλής, υποστηρίζοντας ότι «στερείται κάθε ιστορικής ή νομικής βάσης».
Στη σχετική ανακοίνωσή του ανέφερε – μεταξύ άλλων:
«Πρόκειται για ένα άσκοπο πολιτικό βήμα, καθώς απευθύνεται μόνο στο αρμενικό λόμπι και στις αντι-τουρκικές ομάδες».
«Καλούμε το Κογκρέσο των ΗΠΑ να μην εκμεταλλευθεί διμερή θέματα για εσωτερική πολιτική κατανάλωση και να ενεργήσει σύμφωνα με το πνεύμα της Συμμαχίας και της συνεργασίας μας», ανέφερε η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ, καλώντας, παράλληλα, τον πρόεδρο Τραμπ να αποτρέψει περαιτέρω χειροτέρευση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
Τσαβούσογλου: Άκυρη και επονείδιστη απόφαση
Ωστόσο, οι αντιδράσεις της Άγκυρας δεν σταμάτησαν εκεί. Σε ανάρτησή του στον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης Twitter, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υποστήριξε ότι η Τουρκία απέτρεψε ένα «μεγάλο παιγνίδι» με την εισβολή της στη βορειοανατολική Συρία — χωρίς να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις — ενώ έκρινε πως η ψηφοφορία στη Βουλή των Αντιπροσώπων είχε στόχο να παρθεί «εκδίκηση» για αυτή τη στρατιωτική επιχείρηση.
«Εκείνοι τα σχέδια των οποίων ματαιώθηκαν στρέφονται σε αραχνιασμένες αποφάσεις. Οι κύκλοι που πιστεύουν ότι θα πάρουν εκδίκηση με αυτόν τον τρόπο κάνουν λάθος. Αυτή η επονείδιστη απόφαση εκείνων που εκμεταλλεύονται την ιστορία για πολιτικούς σκοπούς είναι άκυρη για την κυβέρνηση και τον λαό μας», ανέφερε ο Τούρκος ΥΠΕΞ.
Παράλληλα, οι υπηρεσίες του εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία καταδικάζεται σθεναρά η απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων να ζητήσει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποίησε, ανέφερε ότι η απόφαση αυτή αντιβαίνει στη συμμαχία της Τουρκίας και των ΗΠΑ, συμμάχων στον Οργανισμό του Συμφώνου του Βόρειου Ατλαντικού.
Αναγκαία η αναγνώριση της Γενοκτονίας λένε οι ΗΠΑ
Πάντως, στις ΗΠΑ δεν φαίνεται να συμμερίζονται όλοι το θυμό του κ. Τσαβούσογλου. Ο δημοκρατικός βουλευτής της Καλιφόρνια, Άνταμ Σιφ, η πολιτεία του οποίου φιλοξενεί μεγάλους πληθυσμούς Αρμενίων – Αμερικανών πολιτών, ανέφερε ότι η κοινότητα αυτή αναζητούσε την έγκριση μιας τέτοιας νομοθεσίας εδώ και 19 χρόνια.
«Όταν βλέπει κανείς τις εικόνες των τρομοκρατημένων οικογενειών των Κούρδων στη βόρεια Συρία, να φορτώνουν τα υπάρχοντά τους σε αυτοκίνητα και καρότσια και να φεύγουν από τα σπίτια τους, μακριά από τις τουρκικές βόμβες και τις τουρκικές στρατιές που λεηλατούν, πώς μπορούμε να πούμε ότι τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν πριν από έναν αιώνα, ανήκουν στο παρελθόν;», διερωτήθηκε ο Σιφ, μιλώντας στο Reuters.
Και πρόσθεσε:
«Δεν μπορούμε. Δεν μπορούμε να διαλέγουμε για ποια εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας είναι βολικό να μιλάμε και για ποια όχι. Δεν μπορούμε να αποκρύψουμε τη στήριξή μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατ’ ευφημισμό. Και δεν θα παραμείνουμε σιωπηλοί από φόβο εξαιτίας μιας ξένης δύναμης».
Ένα έγκλημα 100 ετών
Η Γενοκτονία των Αρμενίων αναγνωρίζεται επίσημα από περίπου 30 χώρες αλλά και από μεγάλο μέρος της κοινότητας των ιστορικών. Κατά εκτιμήσεις, από 1,2 ως 1,5 εκατ. Αρμένιοι σφαγιάστηκαν εν μέσω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τα στρατεύματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που είχε συμμαχήσει τότε με τη Γερμανία και την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία.
Η Τουρκία αρνείται τη χρήση του όρου «γενοκτονία», διατείνεται πως διαπράττονταν σφαγές εκατέρωθεν εν μέσω εμφυλίου πολέμου και λιμού με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και στα δύο στρατόπεδα.
Τον Απρίλιο του 2017, λίγο καιρό αφότου έγινε ο ένοικος του Λευκού Οίκου, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε χαρακτηρίσει τη σφαγή των Αρμενίων το 2015 «μια από τις χειρότερες μαζικές φρικαλεότητες του 20ού αιώνα», αποφεύγοντας όμως επιμελώς να χρησιμοποιήσει τον όρο «γενοκτονία». Η τοποθέτησή του είχε προκαλέσει την οργή της Άγκυρας, που είχε καταγγείλει την «παραπληροφόρηση» που διέσπειρε κατ’ αυτήν ο Αμερικανός πρόεδρος.
Πριν εκλεγεί πρόεδρος το 2008, ο προκάτοχός του Μπαράκ Ομπάμα είχε δεσμευθεί ότι θα αναγνώριζε τη γενοκτονία των Αρμενίων, όρο όμως τον οποίο δεν πρόφερε ποτέ στη διάρκεια της θητείας του.
