Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών έδωσε στη δημοσιότητα 58 απόρρητα δελτία που συνέταξαν τα αρμόδια στελέχη της τότε Κρατική Υπηρεσίας Πληροφοριών για τους δύο μήνες του πραξικοπήματος κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, με αφορμή τη συμπλήρωση των 50 χρόνων από την τραγωδία.
Η ΕΥΠ αποχαρακτηρίζει για πρώτη φορά αρχειακό της υλικό. Τα έγγραφα αφορούν στην περίοδο από τον Ιούλιο μέχρι και τον Αύγουστο του 1974. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο των εξελίξεων της περιόδου, όπως αυτά καταγράφηκαν από την υπηρεσία, χωρίς όμως να αφορούν την ίδια, αλλά δράσεις τρίτων.
Ο διοικητής της ΕΥΠ Θεμιστοκλής Δεμίρης σε δήλωσή του ανέφερε -μεταξύ άλλων- πως «τα πενήντα χρόνια που πέρασαν από τότε, αν δεν επιβάλλουν, σίγουρα επιτρέπουν να κοιτάξεις πίσω σε μια άσκηση εθνικής και υπηρεσιακής αυτογνωσίας».
Τα αποχαρακτηρισμένα δελτία πληροφοριών της ΕΥΠ
«Θεωρήσαμε ότι η χρονική συγκυρία είναι κατάλληλη. Καθώς δε, το υπάρχον νομικό πλαίσιο δίνει το δικαίωμα στην Υπηρεσία να απελευθερώσει, με συγκεκριμένη, αναλυτικά περιγραφόμενη διαδικασία, επιλεγμένα έγγραφά της, με την προϋπόθεση να έχουν συμπληρωθεί 50 χρόνια από τότε που συντάχθηκαν, και πλέον, από τα γεγονότα της Κύπρου, έχουν μεσολαβήσει ακριβώς 50 χρόνια, κρίναμε σκόπιμο να συμβάλουμε κι εμείς, με υλικό που μπορεί να δημοσιοποιηθεί, στο δημόσιο διάλογο, για γεγονότα τα οποία ακόμα απασχολούν έντονα την κοινωνία μας, σε Ελλάδα και Κύπρο, που άλλωστε, ακόμα και σήμερα, υφίστανται τις συνέπειες των τότε εξελίξεων.», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Από την πλευρά του ο καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου στο δικό του σημείωμα με το οποίο επιχειρεί μια πρώτη αποτίμηση του υλικού, χαρακτηρίζει κρίσιμης σημασίας το υλικό, τονίζοντας ότι, συνδυαζόμενο με τις άλλες διαθέσιμες πηγές, θα συμβάλλει στην προσπάθεια συγκρότησης μιας συνολικής εικόνας των καθοριστικών εκείνων γεγονότων.
«Σε διεθνές επίπεδο, η πρόσβαση πολιτών και ερευνητών σε παρόμοια έγγραφα των υπηρεσιών πληροφοριών δεν είναι στοιχείο αυτονόητο. Οι περισσότερες χώρες στον κόσμο δεν την επιτρέπουν. Είναι πρωτίστως υπηρεσίες δυτικών χωρών – και όχι όλων – που δίνουν στη δημοσιότητα έγγραφά τους (φυσικά μετά την παρέλευση ενός εύλογου χρονικού διαστήματος το οποίο ορίζεται από τη σχετική νομοθεσία), αλλά ακόμη και τούτο είναι μια πολύ πρόσφατη εξέλιξη. Άλλωστε, είναι γνωστή η περίπτωση των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, των οποίων ακόμη και η ύπαρξη δεν επιβεβαιωνόταν επισήμως μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, κάτι που συντηρούσε και έναν θρύλο (όχι πάντοτε ακριβή, καθώς επέτεινε μια υπερβολική αίσθηση δέους), γύρω από τις δραστηριότητές τους. Από την άποψη αυτή, η πρωτοβουλία της ΕΥΠ είναι σημαντικό βήμα προς την προσαρμογή, τόσο της ίδιας της Υπηρεσίας αλλά και γενικότερα του κράτους, σε αυτές τις διεθνείς τάσεις, τουλάχιστον του δυτικού κόσμου. Το υλικό που διατίθεται είναι συγκεκριμένο. Πρόκειται για τα Δελτία Πληροφοριών σχετικά με την Κύπρο και την Τουρκία τα οποία απευθύνονταν κατά βάση σε στρατιωτικές υπηρεσίες, που έτσι τηρούνταν ενήμερες σε καθημερινή βάση για τις πολιτικές εξελίξεις αλλά και για τις κινήσεις των στρατιωτικών δυνάμεων της γείτονος και σε γεωγραφικά πεδία γειτνίασης με την Ελλάδα αλλά και γενικότερα στον τουρκικό χώρο καθώς και στην Κύπρο.», υπογραμμίζει ενδεικτικά.
