Ανεξάρτητα από το αν μας ενδιαφέρει το παγκόσμιο, ή μόνο το εθνικό μας μέλλον, η γεωργία επηρεάζεται έντονα από την κλιματική αλλαγή. Ειδικά όταν τα αντίμετρα δεν λαμβάνονται επαρκώς και γρήγορα. Δεν υπάρχει άλλη οικονομική δραστηριότητα του ανθρώπου στον πλανήτη που να επηρεάζεται τόσο έντονα όπως η γεωργία. Επομένως, οι απασχολούμενοι στην αγροτική οικονομία, αγρότες, κτηνοτρόφοι, γεωπόνοι κ.α. δεν μπορούν να συγκαταλέγονται μεταξύ των αρνητών της κλιματικής αλλαγής, αφού αυτοί πρώτοι την βιώνουν όλο και ποιο έντονα. Αντίθετα, οφείλουν να αντιδράσουν για να διατηρήσουν και να αναπτύξουν την παραγωγικότητα της γεωργίας.
Μέχρι σήμερα η γεωργία μπορεί ακόμα να καλύψει σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες διατροφής του πληθυσμού τόσο παγκοσμίως όσο και ιδιαίτερα σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, υπάρχουν ήδη ανησυχητικές αλλαγές. Αν και μέχρι πριν από λίγα χρόνια, εξελίσσονταν μια παγκόσμια τάση για όλο και λιγότερη πείνα και υποσιτισμό, παρά την τεράστια αύξηση του πληθυσμού, η τάση αυτή τελευταία αρχίζει να αποδυναμώνεται αισθητά. Και αυτό σχετίζεται ναι μεν κυρίως με την αύξηση των περιφερειακών κρίσεων και πολέμων, όμως όλο και συχνότερα πλέον οφείλεται επίσης στη μείωση των γεωργικών αποδόσεων λόγω της κλιματικής αλλαγής κυρίως σε πολλές πυκνοκατοικημένες περιοχές της υδρογείου.
Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος είναι ορατές στη γεωργία. Το νερό γίνεται λιγοστό, τα ακραία καιρικά φαινόμενα αυξάνονται όπως και οι πυρκαγιές στα δάση και η στάθμη της θάλασσας. Οι υφιστάμενες ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες για τη γεωργία μετακομίζουν σταδιακά όλο και ποιο βόρεια. Στο νότο η κατάσταση για τη γεωργία και την κτηνοτροφία επιδεινώνεται. Οι συνθήκες για τη γεωργία στις περιοχές της Μεσογείου έχουν ήδη γίνει πιο δύσκολες, ενώ στην περιοχή βόρεια του Εύξεινου Πόντου καταγράφονται τα τελευταία χρόνια συνεχώς ρεκόρ συγκομιδής σιτηρών.
Όλα τα επιστημονικά σενάρια προβλέπουν ότι η κλιματική αλλαγή θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στη γεωργία σε πολύ περισσότερες περιοχές από ό, τι θετικό. Ιδιαίτερα αρνητικά επηρεάζονται οι περιοχές με έντονη αύξηση του πληθυσμού στην Αφρική και την Ασία.
Σε αυτές τις περιοχές αρχίζει ήδη από καιρό να εισέρχεται και η Ελληνική γεωργία, όπου η κλιματική αλλαγή δείχνει όλο και απειλητικότερα τις προθέσεις της. Οι τοπικές έντονες βροχοπτώσεις, η ξηρασία και άλλες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αυξάνονται και προκαλούν ζημιές και κόστος. Επίσης η μετακίνηση των βροχοπτώσεων προς τους χειμερινούς και λιγότερο κατά τους ανοιξιάτικους ή φθινοπωρινούς μήνες απαιτεί μεγάλες προσπάθειες προσαρμογής, όπως φαίνεται από ποσοτικές ή και ποιοτικές απώλειες σε ορισμένες βασικές καλλιέργειες, αλλά και σε φρούτα, αμπελουργία, κλπ.
Ο καιρός στην Ελλάδα γίνεται πιο απρόβλεπτος. Δυσκολεύει τους γεωργούς να προβλέψουν τον κατάλληλο χρόνο καλλιέργειας, λίπανσης, συγκομιδής κλπ. Ακόμη και η κτηνοτροφία επηρεάζεται όχι μόνο από τις δραστικές απώλειες παραγωγής ενσιρωμάτων αλλά και από την συνεχή αύξηση των θερμών ημερών που προκαλεί προβλήματα σε όλα τα ζώα.
Η γεωργία αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις σε όλους σχεδόν τους τομείς. Το ζήτημα της λειψυδρίας παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο.
Η περίοδος μεταξύ της σποράς και της συγκομιδής μεγεθύνεται, κυρίως επειδή βρέχει λιγότερο τακτικά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Συνεπώς χρειάζεται συχνότερο πότισμα γεγονός που εκτός από το κόστος, αργά ή γρήγορα θα εγείρει επίσης το ζήτημα της διανομής αυτού του πολύτιμου πόρου σε ορισμένες περιοχές της χώρας.
Η συχνή έντονη βροχόπτωση αυξάνει τον κίνδυνο διάβρωσης, δηλαδή το ξέπλυμα του εύφορου ανώτατου στρώματος εδάφους, ειδικά σε πλαγιές με αποξηραμένα εδάφη.
Η μείωση των χιονοπτώσεων περιορίζει την ποσότητα και χρονική διάρκεια αποστράγγισης των νερών στα ποτάμια.
Η γεωργία σε όλο τον κόσμο αποτελεί το μεγάλο θύμα της κλιματικής κρίσης. Για αυτό το λόγο οφείλει αλλά και μπορεί η γεωργία να μετατραπεί σε κυρίαρχο παίκτη αντιμέτωπης της υπερθέρμανσης του Πλανήτη και σε προστάτη της φύσης.
Βασίλης Τσολακίδης,
Βιοαρχιτέκτονας, πρώην Πρόεδρος ΚΑΠΕ
