Η ποιότητα της ζωής εξαρτάται από το είδος των σχέσεων που καλλιεργούμε ή αλλιώς από τις δυναμικές των κοινωνικών μας δικτύων. Αν εξαιρέσουμε την περίπτωση ατόμων με τεράστια αυτογνωσία, οι ετεροκαθορισμοί επηρεάζουν ακόμα και τον τρόπο, που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό.
Ο τακτικός απολογισμός των καταστάσεων, που μας καθηλώνουν και η αποτίμηση των προσώπων, που επιβραδύνουν την ψυχολογική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη είναι επιτακτικός.
Τα πρόσωπα αυτά, που κρυφά ή φανερά, αλλά σίγουρα λανθασμένα, μοιάζουν με αναγκαία κακά, δημιουργούν μια αρνητική κουλτούρα, ένα νοσηρό κλίμα, στο οποίο εγκλωβίζουν. Παραδόξως, παίρνουν και τη μορφή εκείνου, που θα μας βγάλει από την δεινή θέση, για την οποία εκείνα εν πολλοίς ευθύνονται.
Ομοιάζουν με τους τωρινούς σωτήρες πολιτικούς, που θα μας απαλλάξουν από την κρίση, που οι ίδιοι επεδίωξαν.
Όμως είναι πολύ πιο επικίνδυνα, επειδή εκμεταλλεύονται τους φόβους, τις ενοχές, την αγάπη, την ανάγκη, το καθήκον και την φιλοτιμία. Αλλά κυρίως, επειδή είναι προσφιλή, και η αγωνία της μοναξιάς ή της περιθωριοποίησης ζοφερή.
Θα τα αναγνωρίσετε εύκολα, επειδή αντιστέκονται σε κάθε εγχείρημα για αλλαγή. Κι αυτό γιατί η μεταβολή της ψυχολογικής σας ισορροπίας και η έκθεση σε νέα ερεθίσματα και πρόσωπα μπορεί να τα αποκαθηλώσει από το βάθρο, στο οποίο εσείς οι ίδιοι τα ενθρονίσατε.
Θα φανερωθούν εύκολα, επειδή καμιά φορά σας σπρώχνουν άκριτα προς την αλλαγή, χωρίς να σας προειδοποιούν για τις συνέπειες, με μόνο στόχο να επιστρέψετε ηττημένοι πίσω.
Θα τα διακρίνετε, καθώς δημιουργούν και παίζουν με τις ανασφάλειες, καθώς αντιλαμβάνονται εύκολα την εξαρτητική σχέση και λόγο στο λόγο φροντίζουν να τη συντηρούν και να την επιτείνουν.
Τρέφονται με την υποσυνείδητη πεποίθηση κάθε ανθρώπου πως ο ίδιος αποτελεί το κέντρο του σύμπαντος (όπως και η Γη για τους αρχαίους) και πως όλα περιστρέφονται γύρω από το υπερτροφικό ή αδύναμο εγώ, που ζητά επιβεβαίωση και ανατροφοδότηση.
Εξαφανίστε από τη ζωή σας τους μίζερους χαρακτήρες, εκείνους που δεν μπορούν να ευχαριστηθούν τη στιγμή, αντλούν ηδονή όμως με το να καθιστούν εσάς συνεργούς στην κακοδαιμονία και τη γκρίνια. Αποδέκτες καθώς καθίστασθε των αρνητικών συναισθημάτων, σταδιακά, είτε ενστερνίζεστε τη φιλοσοφία τους είτε είστε έτοιμοι να εκραγείτε, συνήθως σε αθώα θύματα. Μην τους απαντάτε, μην δικαιολογείστε, μην συνδιαλέγεστε. Δεν το επιθυμούν και δεν πρόκειται να αλλάξουν.
Εξορίστε όσους υποτιμούν την αξία σας, υποδαυλίζουν την αμφιβολία, μαραίνουν την αυτοεκτίμηση. Αλλά πρώτα φροντίστε να αποκτήσετε μια δόση υπερηφάνειας, που θα σας κάνει να πιστέψετε πως σε εσωτερικές αρετές κρύβεται ο θησαυρός κάθε ανθρώπου.
Ρίξτε στην πυρά εκείνους που παίρνουν τη ζωή, τους τύπους, τις διαδικασίες, τις συμβάσεις υπερβολικά σοβαρά. Τα χρόνια που απομένουν είναι τόσο πολύτιμα, που η κατασπατάλησή τους σε ανθρώπινες ματαιοδοξίες, κοινωνικά θέσφατα και υποκριτικά μετερίζια είναι ανούσια.
Απομονώστε τους κόλακες, αυτούς που σας επαινούν σε κάθε περίσταση, ετούτους που στους ανώτερους φέρονται δουλικά και σε όσους εκλαμβάνουν ως κατώτερους, δυναστικά. Σας σπρώχνουν σε περιπέτειες, για να σας δουν να καταστρέφεστε, σας παρουσιάζουν τις μισές αλήθειες και αλλοιωμένα τα δεδομένα.
Αντιληφθείτε τους ανέντιμους, που θα σας υποσκάψουν και θα σας τη φέρουν πισώπλατα. Αν στο περιβάλλον σας υπάρχουν παρόμοιοι, θα ενεδρεύουν σε κάθε σας προσπάθεια και θα καιροφυλαχτούν σε κάθε σας λάθος. Μην συσχετίζεσθε μαζί τους κι αν δεν είναι αυτό εφικτό, αποκαλύψτε τους πρώτοι.
Γίνετε ξένοι προς άτομα δίχως χιούμορ, αποξενωθείτε από εκείνους που δεν μπορούν να αυτοσαρκαστούν, από τους υπερευαίσθητους και ευερέθιστους. Το μόνο που επιδιώκουν είναι να σας αναγκάζουν διαρκώς να απολογείστε.
Αποφύγετε τους λογάδες, τους φλύαρους, την κομπορρημοσύνη και τον πομφολυγισμό. Οι περιττές λέξεις, ο πλεονασμός και οι τάχα ρηξικέλευθες αποφάνσεις απλά καλύπτουν την αδυναμία τους να διατυπώσουν οτιδήποτε ουσιώδες.
Πατάξτε τους προφήτες, τους μάντεις που ελλοχεύουν όχι προς χάριν της πρόληψης, αλλά για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις, ώστε τα γεγονότα και οι πράξεις να έχουν την έκβαση, που θέλουν.
Να είστε επιφυλακτικοί όταν συναναστρέφεστε με άτομα, που δεν έχουν κανένα σχέδιο, στόχο ή προοπτική. Όσους αρμενίζουν χωρίς πυξίδες και στρατηγική και αλλάζουν κάθε τόσο τις πορείες τους, ανάλογα με τον άνεμο και τις συνθήκες.
Επιστέγασμα των θεωριών είναι οι πράξεις. Μην διακυβεύετε την ενέργειά σας με όσους χρησιμοποιούν τις θεωρίες, τα συνθήματα, τις κραυγές, για να αποκτήσουν προσωπική ταυτότητα. Ακόμα και η αγάπη μετριέται με το πλήθος των θυσιών, που είναι έτοιμος να κάνει κάποιος για σας. Τα υπόλοιπα είναι συμβιβασμός.
Συνεπακολούθως, αποστομώστε τους δήθεν, τους επιφανειακούς, εκείνους που χρησιμοποιούν την κουλτούρα, την αναζήτηση, την κοινωνική ευαισθησία, για να εντυπωσιάζουν και να γίνονται αποδεκτοί.
Η ηθική έχει ένα αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό: Αν την αγνοήσεις στο ελάχιστο, είσαι έτοιμος και για τα σημαντικά να την αποκηρύξεις. Εναντιωθείτε στους ασυνεπείς, στα πρόσωπα που είναι διατεθειμένα να παραβούν, να σκευωρήσουν, να δράσουν παράτυπα. Συμπαρασύρουν με τα στιγμιαία οφέλη, που αποκομίζουν.
Ο έρωτας δωρήθηκε στους ανθρώπους για να δίνει χαρά. Αν ο σύντροφος συνέχεια σας ταλαιπωρεί με αμφιθυμίες, οπισθοχωρήσεις, βολέματα, υπεκφυγές, απιστίες, τότε δεν είναι για σας. Στα ερωτικά μην επαναπαυθείτε με τίποτα λιγότερο από όσο αξίζετε.
Μην απαιτείτε την ευτυχία, αν πρώτα δεν έχετε προπαρασκευασθεί να την χαρίσετε σε άλλους. Αντισταθείτε στους επηρμένους, που ζητούν, χωρίς να έχουν αποδείξει ότι μπορούν να ανταποδώσουν.
Αναγνωρίστε τα παράσιτα, τους ξενιστές, αυτούς που, ενώ φαντάζουν εξαρτημένοι από σας, στην πραγματικότητα απομυζούν τις δυνάμεις σας, αποστραγγίζουν τη δύναμή σας, δοκιμάζουν τα όρια και τις αντοχές σας. Μπορεί αρχικά να κολακευθείτε από την ψευδεπίγραφη σχέση υποτακτικής συνδιαλλαγής, αλλά όταν θα έχετε εξαντληθεί, αυτοί θα συνεχίσουν ακάθεκτοι, για να συναντήσουν το επόμενο ανυποψίαστο θύμα.
Μην δίνετε σημασία σε κουτσομπόληδες, επειδή οι αναλύσεις τους περί συμπεριφορών και κινήτρων είναι κατάπτυστες και γιατί το αντίτιμο της στρεβλής πληροφορίας είναι ο καταποντισμός σας στους άλλους από τα αμετροεπή στόματά τους.
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
