Στη συνεδρίαση της 17ης Δεκεμβρίου του Δημοτικού Συμβουλίου, πρώτο θέμα της ημερήσιας διάταξης ήταν η έκδοση ψηφίσματος για την προβολή και ανάδειξη του Τύμβου Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης…
Ένα θέμα που ταλανίζει αρκετά χρόνια την τοπική κοινωνία. Δυστυχώς αρκετοί πολίτες του Δήμου μας έχουν πλήρη άγνοια του θέματος και ακόμη χειρότερά ορισμένοι επιχειρούν εδώ και καιρό να “επενδύσουν” πολιτικά, εκμεταλλευόμενοι την άγνοια αυτή. Σας παραθέτω αυτούσια την εισαγωγή μου στο ΔΣ προς πλήρη ενημέρωση.
Επιτρέψτε μου να κάνω μια μικρή αν είναι δυνατόν αναφορά στα σημαντικότατα ευρήματα που βρέθηκαν και ενός μικρού ιστορικού των διαδικασιών που έφτασαν την κατάσταση στα σημερινά της δεδομένα.
” Ο Τύμβος Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης είναι Ρωμαϊκό ταφικό μνημείο το οποίο χρονολογείται από το 2ο αιώνα μ.Χ. Κατά την ανασκαφή εντοπίστηκαν τέσσερις μεγάλοι λάκκοι που περιείχαν τα υπολείμματα των καύσεων τριών ανδρών και μιας γυναίκας , μέλη μιας πλούσιας οικογένειας γαιοκτημόνων, μαζί με πολυάριθμα αντικείμενα που τους συνόδευαν κατά την καύση όπως πήλινα, γυάλινα και χάλκινα αγγεία, χάλκινοι λυχνοστάτες και λυχνάρια, χάλκινα φανάρια, όπλα, κοσμήματα, ξύλινα κιβωτίδια και άλλα… Οι πέντε άμαξες με τις οποίες μεταφέρθηκαν οι νεκροί στην περιοχή του τύμβου, ενταφιάστηκαν στον ίδιο χώρο μαζί με τα υποζύγια τους ενώ δίπλα τους τάφηκαν άλλα πέντε άλογα.. Σε όλες τις άμαξες διατηρούνται τα μεταλλικά λειτουργικά και διακοσμητικά στοιχεία ενώ σε δυο από αυτές διατηρούνται και αποτυπώματα των ξύλινων τμημάτων τους. Ο Τύμβος έχει διάμετρο 60μ και έχει ύψος 7,5μ. Η αρχαιολογική έρευνα έχει δείξει ότι στην Βόρεια Θράκη (την Ρωμαϊκή εποχή) οι οικογένειες πλούσιων γαιοκτημόνων επέλεγαν την ταφή τους σε τύμβους γύρω από τα κτήματά τους .
Η ανασκαφική έρευνα στον χώρο ξεκίνησε το 2000 ενώ η έρευνα στον ταφικό τύμβο της Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης άρχισε το 2002 από τη ΙΘ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θράκης (περιφερειακή υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού), με υπεύθυνους αρχαιολόγους τον κ. Διαμαντή Τριαντάφυλλο, Διευθυντή τότε της Εφορείας και τη κ. Δόμνα Τερζοπούλου.
Επειδή το εντυπωσιακό σύνολο των καύσεων, των αμαξών και των αλόγων αποτελεί μοναδικό εύρημα για τον ελλαδικό χώρο το Υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε, το Νοέμβριο του 2003, τη δημιουργία εκθεσιακού χώρου στην περιοχή του τύμβου. Φορέας υλοποίησης της δημιουργίας του εκθεσιακού χώρου ήταν το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων.
Για να διατηρηθεί η ανασκαφική εικόνα των ευρημάτων, η οποία εντυπωσίαζε και εντυπωσιάζει τους χιλιάδες επισκέπτες, είχε αποφασιστεί η τρισδιάστατη σάρωση καύσεων, αμαξών και αλόγων και η κατασκευή πιστών αντιγράφων σε φυσικό μέγεθος. Τα αντίγραφα αυτά θα τοποθετούνταν στις αντίστοιχες θέσεις, ενώ τα πρωτότυπα μετά τη συντήρηση και συγκόλλησή τους, θα εκτίθεντο δίπλα σε ειδικές προθήκες. Θα γινόντουσαν επίσης ανασυνθέσεις αμαξών, σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα. Η έκθεση θα πλαισιωνόταν με πλούσιο εποπτικό υλικό, το οποίο θα βοηθούσε τον επισκέπτη να μεταφερθεί στην εποχή κατασκευής του τύμβου και να γνωρίσει την καθημερινή ζωή των κατοίκων της περιοχής, ειδικότερα δε τις δοξασίες και τα έθιμα που είχαν για το θάνατο.
Τον Φεβρουάριο του 2011 το ΚΑΣ ( Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) ενέκρινε τη δημιουργία ενός θολωτού κελύφους για την προστασία και ανάδειξη του ταφικού τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας- Ζώνης. Σύμφωνα με την προμελέτη, τα ευρήματα θα βρίσκονταν κάτω από τον τύμβο, με μόνη ορατή όψη τη δυτική πλευρά, ο δε επισκέψιμος χώρος της έκθεσης θα ήταν 1.380 τμ. Αντίγραφα των εξαρτημάτων από τις άμαξες θα συνόδευαν τους σκελετούς των ζώων και θα παρέμεναν στο έδαφος, στα σημεία που βρέθηκαν. Στην ίδια θέση θα διατηρούνταν και οι λάκκοι με τις καύσεις των νεκρών.
Η έκθεση, που θα περιελάμβανε περισσότερα από 1.000 αντικείμενα, θα συνοδεύονταν από πλούσιο εποπτικό υλικό, το οποίο θα αναφερόταν όχι μόνο στις καύσεις των νεκρών, αλλά και στην εξέλιξη της τεχνολογίας των αμαξών από τα προϊστορικά χρόνια και μέχρι τη δεκαετία του ’60. Με την ολοκλήρωση της μελέτης του κελύφους, την έγκρισή του από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και την έναρξη του διαγωνισμού, η κατασκευή του δεν θα έπαιρνε πάνω από δύο χρόνια. Το έργο είχε ήδη ενταχθεί στο ΕΣΠΑ ενώ ο προϋπολογισμός του ανέρχονταν στο ποσό των 5.000.000 ευρώ.
Κατά την προηγούμενη κυβερνητική περίοδο και σε επερώτηση που είχε καταθέσει ο Βουλευτής Έβρου κύριος Δημοσχάκης στη Βουλή για το συγκεκριμένο θέμα η απάντηση του Υπουργού ήταν το όλο έργο της ανάδειξης βρίσκεται σε προγραμματισμό πρώτης προτεραιότητας στο ΠΕΠ 2014-2020, με προϋπολογισμό περίπου 550.000 ευρώ .
Παρόλα αυτά και ενώ έχει αναγνωριστεί από τις εκάστοτε διευθύνσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και των εμπλεκόμενων αρμόδιων φορέων το υψηλό πολιτιστικό και ιστορικό ενδιαφέρον του πεδίου της Μικρής Δοξιπάρας η κατάσταση που επικρατεί έως και σήμερα με υλικά θερμοκηπίου για προστασία, ελλιπής φύλαξη και άθλιες συνθήκες συντήρησης των ευρημάτων ΔΕΝ περιποιεί τιμή για το Ελληνικό Κράτος.
Την παρούσα στιγμή υπάρχει εν ισχύει τριμερής Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και των Κτιριακών Υποδομών (Α.Ε.) (ΚΤ.ΥΠ.) και η οποία έχει πολλάκις απασχολήσει το περιφερειακό συμβούλιο.
Σε ό,τι αφορά στο ιστορικό της υπόθεσης, η εν λόγω Προγραμματική Σύμβαση υπογράφηκε στις 2 Αυγούστου 2010, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Έβρου και του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων (Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε.), είχε δε σαν σκοπό την εκπόνηση ολοκληρωμένης προμελέτης, οριστικής μελέτης, μελέτης εφαρμογής και τευχών δημοπράτησης, για την κατασκευή ενός μουσειακού χώρου και βοηθητικών κτισμάτων, με στόχο την προστασία και ανάδειξη των ευρημάτων του ταφικού τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης, Νομού Έβρου. Το 2012, ύστερα από πρόταση του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων (Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε.) και με τη σύμφωνη γνώμη των άλλων εταίρων, τη σύμβαση συνυπέγραψε ως νέο συμβαλλόμενο μέρος, και η εταιρία ΘΕΜΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε., προκειμένου να συμβάλλει στην ολοκλήρωση των απαραίτητων μελετών, δεδομένου ότι διαθέτει τόσο το εξειδικευμένο προσωπικό όσο και το απαραίτητο λογισμικό. Ως επιστέγασμα της παραπάνω συνεργασίας υπήρξε και η έκδοση σχετικής απόφασης του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού (Αριθ.πρωτ 117670/13429/850/245/09-05-2014) περί έγκρισης της προμελέτης «Ανέγερση κτηρίων για την προστασία και ανάδειξη του ταφικού τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης», καθώς και των «Αρχών μουσειολογικού – μουσειογραφικού σχεδιασμού του κτηρίου προστασίας του Ταφικού Τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης», Π.Ε. Έβρου της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης»
Ωστόσο, στην πορεία, το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων καταργήθηκε, πλην όμως οι προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης στις οποίες συμβαλλόμενο είναι το Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε. εξακολουθούν να παράγουν έννομα αποτελέσματα. Από την άλλη, η εταιρία ΘΕΜΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. διατήρησε τη νομική της προσωπικότητα μέχρι τις 31.07.2015, ενώ μετά συγχωνεύτηκε στη νέα εταιρία με την επωνυμία ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Α.Ε. Έτσι, το περιφερειακό συμβούλιο κλήθηκε το 2014 να εγκρίνει την υπογραφή της Επικαιροποιημένης Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης μεταξύ της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης / Π.Ε. Έβρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της εταιρείας «ΘΕΜΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ» ΑΕ για την ολοκλήρωση του έργου «Μελέτη για την προστασία και ανάδειξη των ευρημάτων του ταφικού τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης, Π.Ε. Έβρου».
Σημειώνεται πως το κόστος της μελέτης ανέρχεται στις 75.000 ευρώ περίπου και η χρηματοδότησή της είναι από την Περιφέρεια ΑΜΘ. Μετά την εκπόνηση της μελέτης θα ακολουθήσουν οι απαραίτητες αδειοδοτήσεις του έργου από το υπουργείο Πολιτισμού και τις «Κτιριακές Υποδομές»
Θα πρέπει να τονίσω με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο και για να αποφύγουμε την δημαγωγία σε ένα τόσο πολύ σημαντικό για την περιοχή και το Δήμο μας θέμα πως ο Δήμος ΟΥΔΕΜΙΑ αρμοδιότητα και ευθύνη έχει για την κατάσταση αυτή.
Να σας διαβεβαιώσω δε, πως όλα αυτά τα τελευταία χρόνια ο Δήμαρχος Ορεστιάδας επεδίωξε επανειλημμένως και με κάθε Πολιτικό Προϊστάμενο του Υπουργείου Πολιτισμού να δοθεί τελική λύση στο θέμα χωρίς όμως να προχωρούν με γοργούς ρυθμούς οι διαδικασίες που επιβάλει η Προγραμματική Σύμβαση. Επεδίωξε μάλιστα πολλές φορές να συμμετέχει ο Δήμος σε αυτήν ή σε μια άλλη Προγραμματική Σύμβαση που σκοπό θα είχε την ανάδειξη και προβολή του Τύμβου Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης. Είχε πληθώρα συναντήσεων με τον αρχαιολόγο Διαμαντή Τριαντάφυλλο, Διευθυντή τότε της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θράκης ο οποίος συμμεριζόταν πλήρως τις απόψεις που εξέφραζε ο Δήμαρχος και πίεζε με τον δικό του τρόπο προς την κατεύθυνση αυτή καθώς και τουλάχιστον 6 συναντήσεις και με τις 3 διαδοχικές Διοικήσεις των Κτιριακών Υποδομών ΑΕ.
Η δε αλληλογραφία από τον Δήμο μας, με έγγραφες πιέσεις προς τους αρμόδιους φορείς για την ολοκλήρωση των διαδικασιών που όριζε η τριμερής Προγραμματική Σύμβαση ξεπερνούν τις εκατό σελίδες.
Ως εκ τούτου και λόγω της αναλγησίας που επιδεικνύεται από εμπλεκόμενους φορείς το μόνο βέβαιο είναι ένα. Πως η κατασκευή του Μουσείου καρκινοβατεί από το 2003 και ο μόνος χαμένος της υπόθεσης είναι ο Δήμος μας, οι κάτοικοι της περιοχής και μέσω της ανάδειξης του ιστορικού και πολιτισμικού μας πλούτου η τουριστική προβολή και επισκεψιμότητα της ευρύτερης περιοχής.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι
Από τον Ιούλιο έχουμε μια καινούργια κυβέρνηση με νέα ηγεσία στο Υπουργείο Πολιτισμού και στους οποίους θα πρέπει με το ψήφισμα μας αυτό να καταστήσουμε σαφές πως είναι απαράδεκτο να παραμένει «άστεγος» εδώ και 17 ολόκληρα χρόνια ο αρχαιολογικός μας πλούτος. Έχοντας υπόψη το ενδιαφέρον και τη θετική άποψη της Προϊσταμένης της Εφορίας Αρχαιοτήτων, κυρίας Τερζοπούλου, την βούληση του Περιφερειάρχη, κυρίου Μέτιου, για αύξηση της χρηματοδότησης εφ όσον χρειαστεί αλλά κυρίως εχοντας δεδομένη την αγωνία και την στήριξη καθολικά της τοπικής κοινωνίας για οριστική λύση στο μείζον αυτό θέμα για τον τόπο μας
Σας καθιστούμε σαφές πως
• Η σπουδαιότητα των αρχαιολογικών ευρημάτων στον Τύμβο Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης είναι μείζονος σημασίας για την ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά της περιοχής μας αλλά και το διαβατήριο μας για την Τουριστική αναβάθμιση και ανάπτυξη της περιοχής.
• Απαιτούμε επιτέλους να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες που έχουν προβλεφθεί μέσα από την τριμερής Προγραμματική Σύμβαση ώστε να δημιουργηθεί το Μουσείο Αρχαιολογικού Χώρου Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης στον συγκεκριμένο και μόνο χώρο και δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν ούτε καν να συζητήσει την μεταφορά των ευρημάτων σε άλλο χώρο εκτός αυτού, πόσο δε μάλλον να το πράξει.
• Απαιτούμε την σύγκληση συνάντησης όλων των εμπλεκόμενων φορέων με απαραίτητη τη συμμετοχή του Δήμου Ορεστιάδας μέσω του Δημάρχου της.
Να σας διαβεβαιώσω φυσικά ότι το εν λόγω ψήφισμα θα αποσταλεί στο Υπουργείο Πολιτισμού, υπόψιν κυρίας Υπουργού και θα κοινοποιηθεί σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.”
Για την ιστορία όλες οι παρατάξεις έδειξαν την αυτονόητη ομοψυχία και το ψήφισμα εγκρίθηκε ομόφωνα από το Δημοτικό Συμβούλιο Ορεστιάδας αποτελώντας πλέον ένα ισχυρό “όπλο” στην φαρέτρα μας για την διεκδίκηση αυτών που χρωστά το Ελληνικό κράτος στον τόπο μας και την ιστορία του.
