Υπάρχει πραγματικά ο Άγιος Βασίλης; Τα παιδιά είναι όλο και πιο δύσπιστα. Αν και η πίστη στον μύθο μπορεί να ενθαρρύνει την κοινωνική συμπεριφορά τους, κάποια στιγμή -μεγαλώνοντας -πρέπει να αποδεχθούν την αλήθεια. «Μόνο πότε;», αναρωτιέται το περιοδικό Spiegel.
Ας είμαστε ειλικρινείς: τα Χριστούγεννα στη σύγχρονη μορφή τους βασίζονται στην ψευδαίσθηση της ύπαρξης του Άγιου Βασίλη. Ωστόσο, τα παιδιά αγαπούν αυτό το ψέμα. Δεν έχει σημασία ότι η Coca-Cola συνέβαλε στην εξάπλωση του θρύλου του Άγιου Βασίλη.
Τα παιδιά μπορεί ήδη να αναρωτιούνται πώς ο παχουλός Άγιος Βασίλης μπορεί να περάσει μέσα από τη λεπτή καπνοδόχο. Αν υπάρχει στο σπίτι. Αργά ή γρήγορα θα έχουν αμφιβολίες για την ύπαρξή του. Πώς οι γονείς χειρίζονται τις ερωτήσεις τότε;
Έρευνα ενός Καναδού γιατρού μεταξύ 45 παιδιών σε ένα νοσοκομείο έδειξε ότι υπήρχαν αμφιβολίες για την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη στην ηλικιακή ομάδα τεσσάρων έως επτά ετών. Αλλά το 80% των ερωτηθέντων εξακολουθούσε να πιστεύει στον άντρα με τη γενειάδα. Για τα παιδιά ηλικίας έως και τεσσάρων ετών, η πίστη στην ύπαρξη του Αγίου Βασίλη ήταν στο 100%.
Το γεγονός ότι τα παιδιά πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη δεν είναι μόνο επειδή οι γονείς τους το λένε: Από την ηλικία των τριών ετών, αρχίζει η λεγόμενη μαγική φάση για τα μικρά παιδιά. Σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης, το παιδί βρίσκεται στο επίκεντρο των δικών του ενεργειών – δεν είναι ακόμα σε θέση να αναγνωρίσει και να λάβει άλλες θέσεις. Η διάκριση μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας είναι δύσκολη γι’ αυτό.
Αυτό που δεν μπορεί να εξηγήσει σωστά γίνεται κατανοητό από τη μαγική λογική. Όταν βρέχει, τα σύννεφα φωνάζουν επειδή είναι λυπημένα . Ή η μπάλα είναι κάτω από το κρεβάτι επειδή θέλει να κοιμηθεί. Όλα αυτά τα πράγματα υπάρχουν «πραγματικά» στην πραγματικότητα του παιδιού – συμπεριλαμβανομένων των χαρακτήρων των παραμυθιών. Ή απλά ο Άγιος Βασίλης.
Επιπλέον, οι γονείς δεν αμφισβητούνται ακόμα κριτικά. «Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας πιστεύουν ότι οι πληροφορίες προέρχονται από ανθρώπους με τους οποίους έχουν θετικές εμπειρίες από την άποψη της αλήθειας», λέει ο ψυχολόγος Ουλφ Λιτσκόφκι του Πανεπιστημίου του Αμβούργου.
Μια αλλαγή συμβαίνει στα παιδιά μόνο όταν μπορούν να αντιληφθούν διαφορετικές προοπτικές και να ανταποκριθούν περισσότερο στη λεγόμενη θεωρία του νου. «Όταν τα παιδιά είναι σε αυτή τη θέση, βρίσκουν επίσης ευκολότερο να δεχτούν ότι ο Άγιος Βασίλης είναι απλώς ένας μύθος», λέει ο Λιτσκιφσκι. Αυτό συμβαίνει σε παιδιά ηλικίας πέντε ή έξι ετών. Συνειδητοποιούν λοιπόν ότι ο άνδρας με το κόκκινο παλτό και την γενειάδα είναι ο Άγιος Βασίλης, αλλά από την άλλη πλευρά είναι απλά ένας άνδρας. Και ίσως ο γείτονας με τη φορεσιά.
Η πίστη στον Άγιο Βασίλη είναι επομένως ένα φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξης και της σκέψης των παιδιών. Και θα μπορούσε ακόμη και να προωθήσει την ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η ψυχίατρος Λίντα Μπρεν του παιδικού νοσοκομείου Alder Hey στο Λίβερπουλ έγραψε σε ένα περιοδικό το 2004 ότι οι πεποιθήσεις για τον Άη Βασίλη θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών. Στις λίστες επιθυμίας τους, τα παιδιά θα συμπεριλάμβαναν συχνά τους άρρωστους και τους αδύναμους. Επιπλέον, η αξιολόγηση του Άγιου Βασίλη για το αν τα παιδιά συμπεριφέρονται καλά ή κακά θα ενίσχυε την ηθική κρίση. Ο φιλάνθρωπος Άγιος με τη γενειάδα συμβολίζει την ανησυχία και τη γενναιοδωρία, καταλήγει η Μπρεν.
Επιπλέον, οι γονείς δεν χρειάζεται να ανησυχούν ότι ο Άγιος Βασίλης θα μπορούσε να βλάψει τη σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά. Το 2009, Καναδοί ερευνητές ανέλυσαν δύο μελέτες από το 1896 και το 1979, στις οποίες μετείχαν συνολικά 1.500 παιδιά. Πολλά παιδιά ηλικίας μεταξύ 7 και 13 ετών δήλωσαν ότι απογοητεύτηκαν (1896: 22%, 1979: 39%) όταν έμαθαν την αλήθεια. Ότι εξαπατήθηκαν από τους γονείς, ωστόσο, αισθάνθηκε μόνο το 2-6%.
Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους γονείς να μην λένε γενικά στα παιδιά ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει. Τα παιδιά στη μαγική φάση πιστεύουν στα παραμύθια και τους θρύλους -και η άρνηση της ιστορίας του Άγιου Βασίλη δεν τους προστατεύει.
Εάν τα παιδιά επιστρέψουν στο σπίτι τους με ερωτήσεις, οι γονείς πρέπει πρώτα να ελέγξουν προσεκτικά τι πιστεύει το παιδί.
Η πίστη μπορεί έτσι να μετατραπεί σε συνήθεια. Και συχνά τα παιδιά είναι ακόμη υπερήφανα που είναι ήδη μεγάλα και συνεχίζουν να παίζουν το παιχνίδι με τα μικρότερα αδέλφια τους.
