Ηλεκτρονικό μπλόκο στη φοροδιαφυγή επιχειρούν να βάλουν το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ με τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, τη σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα ηλεκτρονικά συστήματα της ΑΑΔΕ και την επέκταση της χρήση POS στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Το έργο για την online διασύνδεση ταμειακών μηχανών με POS και την σύνδεσή τους με την ΑΑΔΕ εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης από το οποίο θα χρηματοδοτηθεί. Το έργο υλοποιείται σταδιακά και θα έχει ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο του 2024.
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι λειτουργούν περίπου 600.000 ταμειακές μηχανές, από τις οποίες περίπου 288.000 μπορούν να συνδεθούν ηλεκτρονικά με την εφορία, 150.000 έχουν την τεχνολογική δυνατότητα διασύνδεσης με τις φορολογικές αρχές, ενώ υπάρχουν και 161.000 που δεν έχουν διαδικτυακές δυνατότητες λόγω παλαιότητας του μοντέλου. Επιπλέον, σε πολλούς τομείς δραστηριότητας της ελληνικής οικονομίας η ύπαρξη, χρήση και λειτουργία ταμειακών μηχανών δεν είναι υποχρεωτική (γυμναστήρια, εκπαιδευτικές υπηρεσίες, πάρκινγκ, υπηρεσίες πολιτισμού, ενοικιάσεις οχημάτων κ.λπ.).
Υπολογίζεται ότι σε αυτούς τους τομείς θα εγκατασταθούν περισσότερες από 50.000 ταμειακές μηχανές και τερματικά POS. Με τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών και POS η ΑΑΔΕ θα γνωρίζει σε πραγματικό χρόνο τα έσοδα και θα καταγράφει όλες τις συναλλαγές.
Επίσης, αρκετές επιχειρήσεις, εστίασης χρησιμοποιούν φορολογικούς μηχανισμούς (γνωστούς ως EAFDSS) που έχει αποδειχθεί ότι είναι εύκολο να παραβιαστούν. Σε αυτή την κατηγορία επιχειρήσεων δεν είναι εύκολη η εξασφάλιση εσόδων ακόμα και αν χρησιμοποιηθεί μεταφορά δεδομένων εντός σύντομου χρονικού διαστήματος και ως εκ τούτου οι ταμειακές μηχανές αυτών των επιχειρήσεων θα πρέπει να αντικατασταθούν με αξιόπιστες ταμειακές μηχανές.
Όπως αναφέρεται στη απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Θόδωρου Σκυλακάκη, οι βασικοί στόχοι της συγκεκριμένης δράσης αφορούν την:
Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Ενίσχυση της διαφάνειας και του υγιούς ανταγωνισμού.
Αποτελεσματικότητα των ταμειακών μηχανών νέας γενιάς. Καθώς οι διαφορετικές γενιές ηλεκτρονικών ταμειακών μηχανών (ECR) έχουν γίνει πιο στεγανές, γίνεται όλο και πιο δύσκολος ο χειρισμός των δεδομένων μετά την καταγραφή της συναλλαγής στην ταμειακή μηχανή.
Ωστόσο, όλα τα ECR μηχανήματα παραμένουν ευάλωτα στο «skimming». Skimming είναι η διαδικασία κατά την οποία οι συναλλαγές δεν καταγράφονται στο ταμείο και τυχόν αποδείξεις που δίνονται στους πελάτες για αυτές τις συναλλαγές, όπου δίνονται, δεν παράγονται από το ασφαλές ECR. Η τελευταία γενιά ασφαλών ECR είναι οι ηλεκτρονικές ταμειακές μηχανές (OCR).
Τα συστήματα OCR αποστέλλουν δεδομένα συναλλαγών περιοδικά ή σε πραγματικό χρόνο στη φορολογική διοίκηση και μπορούν να διευκολύνουν τον εντοπισμό τέτοιων πρακτικών παρέχοντας στις φορολογικές αρχές μεγάλες ποσότητες δεδομένων από μέρος ή από όλους τους τομείς λιανικής πώλησης. Αυτό επιτρέπει στη φορολογική διοίκηση να αναλύει τα δεδομένα μέσω προηγμένων τεχνικών ανάλυσης για να αποκαλύψει μοτίβα που υποδηλώνουν υψηλότερο κίνδυνο κακής χρήσης του φορολογικού μητρώου και υποκαταγραφής των συναλλαγών. Καθώς συλλέγονται περισσότερα δεδομένα από τα μητρώα με την πάροδο του χρόνου, βελτιώνεται η ποιότητα και αποτελεσματικότητα των αλγορίθμων στην ανίχνευση ανωμαλιών για περαιτέρω διερεύνηση.
Το σχέδιο της ΑΑΔΕ
Όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διαθέτουν εγκεκριμένες ταμειακές μηχανές, οι οποίες θα συνδέονται με τα τερματικά αποδοχής καρτών (POS) και θα συνδέονται περαιτέρω με το ηλεκτρονικό σύστημα της ΑΑΔΕ και θα μεταφέρουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες για τα έσοδα και τον τρόπο πληρωμής.
Η διασύνδεση στην πλήρη ανάπτυξή της, θα συνδέει και θα επικοινωνεί με τα ηλεκτρονικά βιβλία myDATA και έτσι θα επιτρέπει την άμεση καταγραφή των εσόδων (αποδείξεις λιανικής) και των εξόδων (e-invoices) στα ηλεκτρονικά βιβλία των επιχειρήσεων.
Η μεταρρύθμιση εστιάζει στην ανάγκη άμεσης υλοποίησης της σύνδεσης των ταμειακών μηχανών των επιχειρήσεων με την ΑΑΔΕ. Έτσι θα είναι δυνατή η καταγραφή των συναλλαγών και η δήλωση ΦΠΑ, που αντιστοιχεί στην εκάστοτε συναλλαγή, σε πραγματικό χρόνο. Επίσης προτείνεται η ευρύτερη εφαρμογή διαδικασιών συμψηφισμού χρεωστικού και πιστωτικού ΦΠΑ σε όλες τις συναλλαγές, τόσο με ιδιώτες όσο και με δημόσιους φορείς. Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών των επιχειρήσεων με τις πληροφοριακές υποδομές της ΑΑΔΕ πρέπει να ακολουθεί την εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης και την ηλεκτρονική τήρηση των βιβλίων.
Η επιτυχία των σύγχρονων φορολογικών διοικήσεων εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από την πρόσβαση στις ροές δεδομένων και σε κυρίως στην πρόσβαση σε αυτές σε πραγματικό χρόνο. Αυτές οι ροές θα αυξηθούν μόνο μέσω της ανάπτυξης του «διαδικτύου των πραγμάτων», ενός δικτύου συνδεδεμένων συσκευών και αισθητήρων που μετρά και μεταδίδει συνεχώς δεδομένα σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και καταγραφής των συναλλαγών από την πλευρά των επιχειρήσεων. Μία από τις πιο σημαντικές ροές δεδομένων για σκοπούς φορολογικής συμμόρφωσης είναι οι πληροφορίες για το εισόδημα που προέρχεται από τις πωλήσεις λιανικής. Είναι επίσης ένας από τους σημαντικότερους οικονομικούς δείκτες, που χαρακτηρίζει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και την υγεία της οικονομίας.
Οι ταμειακές μηχανές παρέχουν τη βασική πηγή πρωτότυπων δεδομένων στον τομέα του λιανικού εμπορίου για τους φορολογικούς ελεγκτές. Στις προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν τις αδήλωτες πωλήσεις και την απόκρυψη εισοδήματος, οι φορολογικές διοικήσεις διεθνώς, μεταξύ αυτών και η Ελληνική φορολογική διοίκηση, έχουν κάνει πολλές προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλίσουν την έγκαιρη, απρόσκοπτη και χωρίς συμβιβασμούς πρόσβαση σε αυτές τις πηγές πληροφοριών. Η πρόοδος της ψηφιακής τεχνολογίας έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για την επιβολή στενότερου ελέγχου στις συναλλαγές του λιανικού εμπορίου και τη μείωση των φορολογικών κινδύνων που παραδοσιακά συνδέονταν με την ευπάθεια των δεδομένων ταμειακών μηχανών.
