Εἶδε ὁ κόσμος πολλούς μεγάλους ἄνδρες. Βασιλεῖς, στρατηλάτες, ἥρωες, ἐφευρέτες, ἐπιστήμονες, σοφούς, εὐεργέτες τοῦ ἔθνους τους ἤ καί ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος. Ἐξ΄ αὐτῶν ἄλλοι ἔσβησαν καί λησμονήθηκαν καί ἄλλους ἔχει ἀπαθανατίσει ἡ Ἱστορία. Ἀλλά πόσοι ἄραγε μεγάλοι στά μάτια τῶν ἀνθρώπων εἶναι καί κατά Θεόν μεγάλοι; Ὁ Θεός ἔχει ἄλλα μέτρα στήν κρίση Του περί τῶν ἀνθρώπων.
Ὅπως ἀκούσαμε καί στό ἱερό Εὐαγγέλιο «ὃς δ᾿ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν». Τίς προϋποθέσεις αὐτές συγκεντρώνουν οἱ Τρεῖς ὄντως μεγάλοι ἑορταζόμενοι Ἱεράρχαι, ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, οἱ προστάτες τῆς Παιδείας.
Δίδαξαν μέ τό παράδειγμα τους πόσο σπουδαῖο καί εὐεργετικό γιά τήν κοινωνία εἶναι νά συνεργάζεται ἡ σοφία μέ τήν ἀρετή, νά συνδυάζεται ἡ μόρφωση μέ τήν πίστη, νά συμβαδίζει ἡ ἀνάπτυξη τοῦ νοῦ μέ τόν ἐξευγενισμό τῆς καρδιᾶς. Ἔθρεψαν πλουσίως τό ποίμνιό τους μέ τήν διδασκαλία τῶν θείων ἀληθειῶν. Ἔτσι, ὀνομάσθηκαν ἐκφραστικότατα Χρυσόστομοι γιά τήν ἀπαράμιλλη ρητορεία καί Θεολόγοι γιά τήν ἀκριβέστατη θεολογία τους καί τρισμέγιστοι φωστῆρες τῆς Τρισηλίου Θεότητος, γιά τά φωτεινά τους θεῖα διδάγματα.
Ἦταν ὑπέρμαχοι ἀληθεῖς τῶν κηρυσσομένων. Ὁ Βασίλειος χρειάστηκε νά ἀντιμετωπίσει τόν ἀρειανό αὐτοκράτορα Οὐαλέντα, μέ τήν γενναία ἐκείνη ἀπάντηση «πῦρ καί ξῖφος καί θῆρες καί οἱ τάς σάρκας τέμνοντες ὄνυχες» δέν κλονίζουν τούς Ἱεράρχες τοῦ Χριστοῦ «ἀκουέτω ταῦτα καί βασιλεύς».
Ὁ Γρηγόριος ἀγωνίζεται σκληρά κατά τῶν Ἀρειανῶν καί διαπρέπει σέ θεολογικές μάχες, νίκες καί θριάμβους. Ὁ Χρυσόστομος χωρίς νά ὑστερεῖ σέ δογματικούς ἀγῶνες καί ἄθλους, ρίπτεται ἀκάθεκτος στόν στῖβο τῆς ἠθικῆς καθάρσεως τῆς κοινωνίας. Δέν τόν πτοεῖ οὔτε ἡ αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, οὔτε ἄλλοι ἰσχυροί πολέμιοι, οὔτε οἱ διώξεις καί τά μαρτύρια ἐν μέσῳ τῶν ὁποίων ἀπέθανε ἀληθινός ἥρωας καί πρόμαχος τῶν ἠθικῶν προσταγμάτων τοῦ Εὐαγγελίου. Ἀγαπητοί ἀδελφοί ὁ Μέγας βασίλειος εἶναι ὁ θεμελιωτής τῆς κοινωνικῆς πρόνοιας μέ τήν ἵδρυση τῆς βασιλειάδας. Ὁ θεολογικός ἀγώνας τοῦ Γρηγορίου εἶναι ἀληθινό προπύργιο τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καί οἱ ἠθικολογικές μάχες τοῦ Χρυσοστόμου ἀποτελοῦν ὑπόδειγμα προσπάθειας γιά τήν κοινωνική ἀνάπλαση. Καί τῶν Τριῶν ὄντως Μεγάλων Ἱεραρχῶν τά ἔργα καί οἱ λόγοι μένουν ἐσαεί πολυτιμότατο κεφάλαιο τῶν αἰώνων καί τῆς οἰκουμένης.
